Amsterdam University Press

Lezen is herscheppen. Elke lezer interpreteert een tekst op eigen wijze. Professionele vertalers herscheppen voortdurend, onderhandelend tussen de broncultuur en de ontvangende cultuur van hun tekst. Ze weten dat hun interpretatie heftige reacties kan oproepen, maar moeten meestal snel beslissen want hun uitgevers moeten geld verdienen en hebben haast.

In de zeventiende eeuw ging het in de Nederlandse Republiek precies zo: de uitgevers bewaakten hun bedrijfsmodel en de vertalers gaven interpretatiesignalen af. Nederlandse vertalingen van succesvolle buitenlandse romans laten zien dat die signalen dubbelzinnig waren. Uit commercieel oogpunt handhaafden de vertalers de inhoud van hun bron, ook als ze het er niet mee eens waren. Ze schoven de ideologische vragen over hun eigen en buitenlandse culturen door naar hun lezers, die zelf hun morele oordeel moesten vellen. In de commerciële situatie is vandaag de dag niet zoveel veranderd, maar aan de vertalers worden nu hogere eisen gesteld.

Wat geluk voor een stad behelst en hoe een stad reageert op crisis die duurzaam stedelijk samenleven bedreigt, wordt in verschillende tijden op verschillende manieren ingevuld. Het wonder van Sint-Maarten vertelt het verhaal van Utrecht en Sint-Maarten. Vanaf de vroege Middeleeuwen tot op de dag van vandaag inspireert deze stadspatroon mensen met verschillende achtergronden om aan een gelukkige stad te bouwen. Het boek begint in een donkere periode van de Utrechtse stadsgeschiedenis, waarin politieke strijd en klimatologische problemen de stad grotendeels onleefbaar maken. In die tijd zet bisschop Radboud (899/900-917) zijn literaire en muzikale talenten in om zijn medeburgers te inspireren tot vertrouwen in hun patroonheilige. In de multiculturele en multireligieuze samenleving van hedendaags Utrecht belichaamt de heilige die zijn mantel deelde nog steeds aansprekende waarden. Vanuit kunstzinnig en godsdienstsociologisch perspectief wordt de populaire Sint-Maartensparade uitgelicht. Een religieuze figuur is (opnieuw) een heilige van de straat geworden. Het boek is rijk geïllustreerd met Utrechts en verwant beeldmateriaal.

In haar Gouden Eeuw nam Antwerpen de rol over van Brugge als handelscentrum van West-Europa. Antwerpen groeide daarbij uit van een middelgrote Brabantse stad tot de onbetwiste metropool van de Lage Landen met niet minder dan 100.000 inwoners. Over de impact van deze economische en demografische groei op het stadsbestuur was tot nu toe weinig bekend en dat terwijl Antwerpen een interessante en uitzonderlijke casus is. Terwijl in vergelijkbare handelsmetropolen – zoals vijftiende-eeuws Brugge, zestiende-eeuws Lyon of zeventiende-eeuws Amsterdam – het stadsbestuur steeds meer werd bevolkt door handelaars, was dat in Antwerpen niet het geval.

Macht in de Metropool reconstrueert wie er tussen 1400 en 1550 dan wel in het Antwerpse stadsbestuur zat als schepen of burgemeester, wat hun profiel was en hoe dit evolueerde door de tijd heen. Ook de vastgoedinvesteringen van deze groep en haar relatie met verschillende sleutelgroepen in de samenleving – de ambachten, de adel en het centraal bestuur – worden in kaart gebracht.