oa Theorie is meer dan relaties

Het toetsen van een theorie wordt meestal opgevat als een langdurig proces waarin in achtereenvolgende onderzoeken allerlei hypothesen ontleend aan die theorie op houdbaarheid worden onderzocht in allerlei verschillende situaties en op diverse toepassingsgebieden. Een theorie krijgt op die manier een track record van successen en mislukkingen, waarbij de aanhangers van die theorie voortdurend de vijf grootste successen herhalen en de tegenstanders vooral de mislukkingen. In deze opvatting wordt de theorie zelf niet getoetst, alleen uitspraken afgeleid uit die theorie worden empirisch getoetst. Een theorie kan men alleen toetsen door een cruciaal geval voor te stellen: of een situatie waarin twee conflicterende theorieën verschillende voorspellingen doen, of een situatie die ideaal past binnen de theorie, waarbij de centrale hypothese van de theorie juist moet blijken. Case study-onderzoek wordt vaak zo'n toetsend doel toegeschreven, vooral als de betreffende case het karakter van een cruciaal geval heeft.