oa De reis van een verdachteverklaring

In de politieverhoorkamer worden stukken opgesteld die in latere fases van het strafproces worden gebruikt. Wat verdachten tegen de politieverhoorder zeggen wordt ter plekke opgeschreven en daarna opgeborgen in het dossier, om uiteindelijk terecht te komen op het bureau van de rechter. In dit stuk zal ik ten eerste beschrijven hoe de gesproken taal in het politieverhoor wordt omgevormd tot schriftelijk stuk (het proces-verbaal), en ten tweede hoe deze processen-verbaal worden aangehaald door rechters in de rechtszaal. Het politieverhoor is er ten dele op gericht om te worden opgeschreven. Het verhoor loopt vooruit op het procesverbaal, en het proces-verbaal loopt vooruit op het toekomstig gebruik ervan. Hoewel een verdachtenverklaring in interactie wordt opgesteld, is daarvan niets meer te merken in het proces-verbaal, omdat dit p-v is geformuleerd als “ikmonoloog”. De handelingen van verhoorder en verdachte zijn gedecontextualiseerd, omdat het niet meer duidelijk is wat de verdachte uit zichzelf heeft gezegd, of wat de verdachte heeft gezegd op (nadrukkelijke) uitnodiging van de verhoorder. Rechters behandelen de schriftelijke teksten uit het dossier als onproblematische weergaven van wat de verdachte heeft gezegd in eerdere verhoren. Zij recontextualiseren the verdachtenverklaringen door ernaar te verwijzen en door ze te citeren in hun interactie met de verdachte. Zo verkrijgen verdachtenverklaringen nieuwe betekenissen door de nieuwe interactionele omgeving waarin ze een rol spelen. Hoe rechters verwijzen naar de informatie in het dossier laat zien hoe ze de zaak behandelen en hoe ze de rechtszitting organiseren. De verdachtenverklaring is niet alleen een tekst waar contextuele elementen uit zijn verwijderd en aan zijn toegevoegd, maar ook een tekst die, door zijn interactionele inbedding, betekenis verleent aan de gebeurtenissen, en op deze manier zelf een deel van de context wordt.