FORUM+ - Volume 26, Issue 1, 2019

Op welke manier kan tekenen een methode voor reflectie zijn? Van november 2016 tot maart 2017 vond het artistiek onderzoeksatelier ‘Drawing Instruments’ plaats binnen het Lectoraat voor Autonomie en Openbaarheid in de Kunsten aan Hogeschool Zuyd, Maastricht. In dit interdisciplinaire vak tekenden we de artistieke praktijk van Dear Hunter als onderzoeksinstrument. Veerle Spronck brengt verslag uit.

De kalksteenmijn Rüdersdorf vlakbij Berlijn voorziet de hoofdstad van steen die omgezet wordt in mortel, cement en beton. Het geologisch landschap vormt zo de basis van de stad waarbij de grondstoffen worden opgenomen in cartografieën. De stenen passeren de afbakeningen van de site en verplaatsen zich via constructies, ladders en netten om zich te nestelen in het nieuwe grid van de stad. In haar onderzoek stelt schilder Karen Vermeren de traditionele opvattingen van landschapsschilderkunst ter discussie. Haar werk zoekt naar nieuwe representaties van het geologisch landschap in tweedimensionaal in-situ installaties.

Murat Ali Cengiz is zowel architect als jazzpianist en- componist. In dit artikel traceert hij de artistieke ontwikkeling van architecturaal ontwerp tot grafische partituren als basis voor jazzimprovisatie. Cengiz beschrijft zijn reis tussen de disciplines en belicht concepten zoals vormgrammatica, tijdlijnen versus tijd en grafische notatie. Zo ontwikkelt hij een benadering om architecturale structuren van de stad te vertalen naar grafische improvisatiescores.

In een film van Woody Allen zien we een eenvoudig straatbeeld in New York. Het lijkt een tussenshot, bedoeld om van de ene scène naar de volgende te gaan en continuïteit te bewaren. De dialoog die we horen, lijkt buiten beeld plaats te vinden. Maar dan blijft de camera langer filmen dan verwacht. De breuk tussen geluid en beeld valt plots weg, wanneer duidelijk wordt dat deze dialoog gevoerd wordt door twee personages die reeds van ver kwamen aanlopen. Midden in het beeld, maar toch off-screen. Alles wat buiten beeld was, lijkt nu plots opnieuw tot de film te kunnen behoren. Een reeks tekeningen schetst deze scène opnieuw tot een storyboard. Dit decor is gebaseerd op filmbeelden van dezelfde locatie, maar dan 42 jaar later. Wat als er weer een stem opduikt die zich niet richt tot de kijker, maar tot iemand die zich ook buiten het kader bevindt? Wat zou er in de marges van het werk kunnen gebeuren, mocht het werk ook nog buiten het beeld verder gaan?

In het project Ik zie ik zie wat jij niet ziet tekenen kunststudenten de portretten van mensen met dementie. Via het portretteren leren de studenten deze mensen en hun naasten beter kennen. Anke Coumans beargumenteert waarom dit traject zich laat articuleren als een antropologisch artistiek onderzoeksproces waarin de tekening een ontmoeting in de tijd zichtbaar maakt. Aan de toeschouwer tonen de tekeningen niet wat dementie is, maar wat het kan zijn.

Net zoals een kunstenaar als Michelangelo Buonarroti (1476 – 1564) zich profileerde als beeldhouwer, schilder, architect en poëet, laveert Matthew Barney (1967) moeiteloos tussen verschillende hedendaagse kunstvormen.

Het oeuvre van de Amerikaanse kunstenaar Matthew Barney bestaat uit performance, fotografie, tekeningen, designobjecten en film. Niet toevallig werd hij in 1989 door een kunstcriticus omgedoopt tot “De Michelangelo van de genitale kunst”. Dit had niet alleen te maken met de vele naakte atletische lichamen in zijn oeuvre. De verwantschap tussen Barney (1967) en Michelangelo (1476–1564) is groter dan men zou verwachten. Senne Schrayen trekt in dit artikel een parallel tussen de lopende performancereeks Drawing Restraint (gestart in 1987) van Barney en de presentatietekeningen van Michelangelo uit 1532 vanuit een transhistorische invalshoek en met aandacht voor het maakproces van de tekeningen.

Traditioneel gezien bedoelt men met onvertaalbaarheid de onmogelijkheid om iets om te zetten van de ene taal naar de andere. Wat als het ook onmogelijk wordt om iets van het ene tekensysteem (bijvoorbeeld tekst of partituur) naar een ander tekensysteem (bijvoorbeeld zegging of uitvoering) om te zetten? Vincent Van Meenen onderzoekt de betekenis van onvertaalbaarheid en maakt tekeningen met waterverf en Chinese inkt telkens wanneer hij op een onvertalbare passage stoot in Shakespeares Macbeth.