oa Scorebord voor arbeidsverhoudingen

De invloed van de Europese Unie is vooral merkbaar door de prijs die landen moeten betalen voor hun toelating tot de Europese markt. Voor de overname van het Europese gedachtegoed moeten zij zich immers van binnenuit hervormen. In de woorden van de Amerikaan Mark Leonard: 'de stille kracht van Europa'. Deze observatie dateert uit de periode waarin de historische uitbreiding van de Unie met de voormalige Oostbloklanden heeft plaatsgevonden. Nu, 15 jaar economische groei en populistische terreinwinst verder, lijkt de stille kracht van Europa danig afgezwakt. Maar destijds kon er nog sprake zijn van de verplichte overname van het, zoals dat in het EU-jargon heette, 'acquis communautaire', het geheel aan Europese regels, jurisprudentie en overige afspraken, inclusief het 'sociaal acquis', de grondslagen van het Europese sociaal model. Vanwege de aanpassing aan de nieuwe markteconomie is er al in een vroeg stadium aandacht geweest voor de herstructurering van de nationale stelsels van arbeidsverhoudingen. In Europees verband is de aandacht daarbij aanvankelijk vooral uitgegaan naar de sociale dialoog, de onderhandelingen tussen de sociale partners in de nieuwe lidstaten. Dit is aanleiding geweest tot de start in 2000 van een omvangrijk onderzoeksprogramma van de Europese Stichting in Dublin, met als eerste zwaartepunt de analyse van de collectieve onderhandelingen en de effectiviteit van bestaande mechanismen voor conflictoplossing. De bevindingen zijn vervolgens benut voor een cyclus van conferenties en seminars, waar de ervaringen vanuit oude en nieuwe lidstaten met elkaar zijn vergeleken. Op de ervaringen vanuit andere landen, zoals bijvoorbeeld de toenmalige verworvenheden van het Nederlandse poldermodel, is overigens niet zelden met de nodige scepsis gereageerd. Blijkbaar is de aanpassingsbehoefte van het eigen nationale model minder groot dan aanvankelijk gedacht. Bovendien blijkt een zinvolle beoordeling van het functioneren van onderhandelings- en conflictoplossingsmechanismen alleen mogelijk met inachtneming van de eigen nationale context. Vandaar de vervolgbehoefte aan een projectcyclus over de hele breedte van de kwaliteit van de arbeidsverhoudingen en de sociale dialoog. Met als centrale vragen: Hoe zijn de stelsels van arbeidsverhoudingen in de verschillende lidstaten vergelijkbaar (te maken)? En hoe kan het onderling leren worden verbeterd? Hiermee zijn de uitgangspunten geschetst van het onderhavige, vorig jaar verschenen rapport van de Europese Stichting.