NTT Journal for Theology and the Study of Religion - Volume 67, Issue 3, 2013

In a recent course in dogmatics the new manual Christelijke Dogmatiek, by G. van den Brink and C. van der Kooi, was used in addition to its older counterpart by H. Berkhof. Its use in teaching and students’ response to it are reported in this article. The Trinitarian structure of the Christelijke Dogmatiek, the doctrine of Scripture and the relation between faith and the scientific worldview are evaluated. The manual is judged to be a helpful tool in teaching dogmatics, preferably to be used in connection with Berkhof or other literature.

De Masoretische accentuatie van de Hebreeuwse Bijbel geeft interessante informatie over de bijbelse tekst en haar interpretatie. Twee bijbelgedeelten die in de joodse en christelijke liturgie (de Decaloog, Ex. 20:2-17/Dt. 5:6-21 en de priesterlijke zegen, Num. 6:24-26) worden hier besproken om aan te tonen dat de accenten ons iets kunnen vertellen over de geschiedenis van de interpretatie van de tekst. Het wordt Besproken wordt de mogelijkheid dat de korte "geboden" (20:13-16; 5:17-20) kunnen worden gelezen als slechts ëën bicolon (distichon), wat aan de tekst een heel andere toon geeft, het kan daardoor minder massief overkomen. Op vergelijkbare wijze kan de priesterzegen gelezen worden als een strofe van twee bicola (disticha), wat juist de inhoud van de zegen met aan het eind een crescendo onderstreept, dit crescendo blijkt niet slechts uit het aantal letters, lettergrepen en woorden, maar ook uit de poëtische structuur. De verschillende indelingen van de Decaloog in de tradities (joods, rooms-katholiek, luthers en calvinistisch) zijn allemaal terug te vinden in de indeling van de Hebreeuwse tekst door middel van accentuatie en andere indicators, zoals petucha en setuma. Deze verschillende indelingen die al in de Masoretische tekst voor handen zijn, zijn belangrijke hulpmiddelen voor de exegeet om de tekst met een open geest te lezen en tot een beter verstaan van die tekst te komen.

In de late oudheid bestond de tendens, het brengen van dierenoffers en andere materiële offers af te wijzen. Christelijk-gnostische groepen deelden die afwijzing. Volgens hen werden zulke offers gebracht aan de lagere God van Israël en had de ware, hoogste God die niet nodig. Anders dan in de vroege katholieke kerk, beschouwden zij Jezus' dood niet als een offer ter vergeving van zonden, en konden zij het martelaarschap niet waarderen als een offer van het eigen leven aan de ware God. Ook de eucharistie zagen zijëniet als een offer. Deelname aan heidense offerrituelen lijken zij echter veelal te hebben toegestaan. Positief stonden zij tegenover geestelijke offers in de vorm van eerbied, dankzegging en lof aan God en goede werken.

Om zowel maatschappelijke als theologische redenen, is de afgelopen decennia in de verzoeningsleer sprake van een verschuiving van de aandacht voor de dader naar het slachtoffer. Terwijl het lijden en sterven van Christus gewoonlijk geïnterpreteerd werden als een daad van God om verzoening tussen hem en de gevallen mens teweeg te brengen, worden ze tegenwoordig vaak geduid als een handeling van God om recht te doen aan de slachtoffers van deze wereld. In dit artikel analyseer ik twee systematisch-theologische voorstellen, van Van de Beek en Van Veluw, waarin het slachtoffer een centrale plaats krijgt in de verzoeningsleer. Ik beargumenteer dat deze niet overtuigend zijn. In plaats daarvan bied ik een alternatief christologisch model, waarin Christus als het ultieme slachtoffer een centrale rol speelt.

In 1992 publiceerden Keel en Uehlinger hun invloedrijke boek Göttinnen, Götter und Gottessymbole. Daarin brachten zij een overvloed aan iconografisch materiaal bijeen met als doel om een geschiedenis van de godsdienst in Oud-Israël te schrijven buiten de Bijbeltekst om. Dit artikel vat hun visies samen en plaatst hun werk in de geschiedenis van de oudtestamentische wetenschap. De claim wordt gemaakt dat GGG van groot belang is voor de contextual return. Met dat begrip wordt aangeduid dat vanaf het midden van de negentiger jaren van de vorige eeuw er opnieuw, maar dan op een andere wijze, aandacht kwam voor de wereld rondom de tekst.