Jaargang / Volume 25 (2018)
Nummer / Issue 1
Sándor Chardonnens & Hans Kienhorst
Newly Discovered Notebooks of a Sixteenth-Century Flemish Astrologer Physician
1-31
In dit artikel wordt een nog onbekende verzameling Vlaamse artesteksten ingeleid en geanalyseerd. Zij bestaat uit een vijftal schriftjes met notities en een los blad, die deel uitmaken van handschrift ms Ashmole 189 van de Bodleian Library in Oxford. De Vlaamse artesteksten zijn op zeker moment in bezit gekomen van de Engelse boekenverzamelaar Elias Ashmole (1617-1692), die ze met een aantal Engelse arteshandschriften liet inbinden. De 85 bladen in kwestie (f. 116-200) omvatten een grote selectie aan astrologische, medische en magische tekstjes in het Vlaams en Latijn. Vermoedelijk gaat het om materiaal van een medisch astroloog, die de schriftjes in de jaren 1520-1530 aanlegde als theoretisch naslagwerk en voor astrologische consulten. De meeste teksten zijn niet uit andere handschriften bekend en worden hier voor het eerst beschreven.
Susanne de Jong
Read some good Dutch books
Laypeople, Books, and Religious Reading in the Late Medieval Domestic Setting
32-54
Dit artikel bestudeert de rol van boeken en religieuze leesactiviteiten in het dagelijks leven van leken in de laatmiddeleeuwse Nederlanden. Het vertrekpunt voor de analyse wordt gevormd door een Middelnederlandse geestelijke brief, geschreven aan een vijftiende-eeuwse lekenvrouw, waarin zij instructies krijgt hoe zij een religieuze invulling kan geven aan haar alledaagse leven. De brief biedt een uniek inzicht in religieuze leespraktijken binnen de huiselijke kring: de brief bevat een dagelijks schema met gedetailleerde instructies over de boeken die de lekenvrouw moet lezen, op welk tijdstip, op welke manier en hoeveel tijd ze aan religieus lezen en meditatie moet besteden. Een analyse van de leesinstructies in deze bron, vergeleken met Nederlandse, Franse en Italiaanse geestelijke brieven, wijst op het veelzijdige karakter van leesactiviteiten en laat het belang zien van religieuze leespraktijken in het dagelijks leven van leken in de laatmiddeleeuwse periode.
Naar aanleiding van ... / Apropos of ...
Anna Dlabačová
Hoe een onwillige Godsvriend toch bekend werd
Ontvangen om te geven. De spirituele weg van Maria van Hout (1470/80-1547). Lieve Uyttenhove
55-57
Anneke Mulder-Bakker
Kerkelijke cultus of particuliere devotie?
Het Mirakel van Amsterdam. Biografie van een betwiste devotie. Charles Caspers & Peter Jan Margry
58-60
Martine Veldhuizen
Porno op papier?
Wulpse wijven, geile gasten. Middeleeuwse pikanterieën in woord en beeld. Ludo Jongen, Martine Meuwese, Bart Veldhoen & Norbert Voorwinden
61-64
Nummer / Issue 2
Elisabeth de Bruijn
De Nederlandstalige druk van Olyvier van Castillen.
Een ongewoon trouwe vertaling.
67-86
The Dutch edition of Olyvier van Castillen was printed around 1510 in Antwerp by Henrick Eckert van Homberch. The source of the Dutch translation was not one of the Burgundian manuscripts containing the French Olivier de Castille, but a printed edition, published in Geneva. In contrast to the existing view that the Dutch Olyvier has both a Spanish and a French source, this article shows that Olyvier was translated from a French edition only. This French source was not the first known Geneva edition of 1482, but a reprint, most likely (an edition close to) the one dated c. 1491-1492 or 1493. All later Geneva editions (printed ‘after 1493’, 1495 and c. 1497) have variants that exclude them from being the direct source text. As compared to other Dutch romances translated from the French, the translation of Olyvier is surprisingly verbatim. The one exception is that references to historical agents have been removed from the Dutch prologue, which appears to be a common feature in Dutch translated romance.
Theo Meder, Gosse Bouma, Hannah Mars & Trudy Havinga
Stijlbreuk in de Ferguut
Stylometrische heroverwegingen bij een auteurskwestie
87-100
In 1989, Willem Kuiper published his thesis on the Middle Dutch romance Ferguut in which he concluded that the text was written by two authors. Kuiper showed differences in writing style at all levels and concluded this could not be a coincidence. According to Kuiper, the first author translated the Old French Fergus by Guillaume le Clerc, approximately until vs. 2592, whereafter the second author completed the second half without the French example - in the spirit of Fergus, but in his own words. Whereas Kuiper had to do his quantitative style analysis by hand, today the statistical programming language R in collaboration with the stylometric program Stylo can perform the job much faster and more thoroughly. In its analysis, the software not only takes all the differences into account (like Kuiper did), but all the similarities as well, even at levels writers and readers are hardly aware of, such as word frequency, word order and the use of function words. At this level every author leaves behind his personal fingerprint. Our stylometric research on the one hand confirmed that differences in style can be detected, but on the other hand shows how the even larger number of similarities suggests that the entire text was written by single author. The difference in style should most probably be explained as a shift in register by one author, from translating a foreign language text to freely retelling a story.
Vondsten en mededelingen / Discoveries and announcements
Dirk Schoenaers
Zijn heengaan maakte iedereen treurig
Een rekenrijm over Filips de Schone
101-114
In this contribution, I discuss a chronogram that I recently encountered in a copy of a Chronicle of Brabant (Die alder excellenste cronyke van Brabant, Antwerp: Roland van den Dorpe, 1498) currently held at University of Liège Library. Four couplets guide the reader in unlocking biographical data encoded in a chronogram which resonates with the undiscerning grief caused by the sudden death of Philip the Fair (1478-1506). The same lines turn up in a register of the regional chancery of Holland, where it was written down circa 1522. Interestingly, the same error disfigures the chronogram in both copies. Other handwritten notes in the Liège copy suggest that the short text in the chronicle of Brabant was noted down by someone working in the regional administration of Brabant. The chronogram thus offers us a glimpse of how in the late medieval Low Countries administrative networks also served as a conduit for (occasional) poetry.
Eva Wuyts & David Coppoolse
Medieval Manuscripts in Flemish Collections
1000 Jaar handschriften
115-118
Naar aanleiding van ... / Apropos of ...
Hans Geybels
Devotie opgevist
In het water gevonden. Het Amersfoortse mirakelboek. Dick de Boer & Ludo Jongen
Hanno Wijsman
The Inventories of the Library of the Dukes of Burgundy
Corpus Catalogorum Belgii V: Dukes of Burgundy. Thomas Falmagne & Baudoin Van den Abeele
Annette Volfing
Reappraising the Medieval Lohengrin
The Medieval German Lohengrin. Narrative Poetics in the Story of the Swan Knight. Alastair Matthews