oa Focusgroepen vanuit interactieperspectief

Puchta en Potter brengen in dit boek twee disciplines bij elkaar. Puchta is marktonderzoekster die veel ervaring heeft met focusgroepen, Potter is sociaal-psycholoog met veel ervaring op het terrein van discours- en conversatieanalyse. Via dit boek willen ze een lacune opvullen in de literatuur over focusgroepen; zij richten de aandacht namelijk op het interactieproces in focusgroepen en hoe daarmee om te gaan als moderator/onderzoeker. Dat doen ze door bestaand video- en audiomateriaal van focusgroepen uit marktonderzoek te analyseren en practices op deze wijze om te zetten naar strategies (p. VIII). Gebruikmakend van ongekuiste focusgroep-data die getranscribeerd werden volgens het transcribeersysteem van Gail Jefferson (dat in een bijlage is opgenomen) proberen ze te analyseren wat er daadwerkelijk gebeurt tijdens de groepsinteractie en van daaruit handelingsopties voor de moderator te ontwikkelen. Het boek is daartoe gelardeerd met (soms wat ingekorte) excerpten uit echte focusgroepen. Ze gaan daarbij uit van de interactie (talk-in-interaction) en niet zozeer van de taaluiting zelf, zoals linguïsten zouden doen. Conversatieanalyse en discursieve psychologie zijn de onderliggende uitgangspunten van hun analyse. Voor hun definiëring van wat een focusgroep nu eigenlijk is (er zijn meerdere definities in omloop), volgen zij die van Vaughn et al (1996), waarin de rol van de gespreksleider centraal staat als degene die het proces stuurt aan de hand van voorbereide vragen of een itemlijst, met het doel de gevoelens, houdingen en percepties van de participanten inzake een geselecteerd onderwerp uit te lokken. Het product van een focusgroep is bij marktonderzoek vooral een video-opname van het gesprek en de directe observatie (door de opdrachtgever) door een one-way screen; daaruit kan men 'meebeleven' hoe een consument te werk gaat bij de beoordeling van een product. De schriftelijke rapportage mag nauwelijks een naam hebben. Gaande het boek valt op dat de taak van de gespreksleider erg in deze visuele richting wordt geduwd; hij/zij moet ervoor zorgen dat de interactie vooral een hoge visibility heeft. Aan analyse wordt nauwelijks tijd besteed, het gaat vooral om de 'instant' interpretatie door toeschouwers die gefaciliteerd moet worden door bijvoorbeeld participanten vooral in woorden (in plaats van zinnen) te laten uitdrukken welk gevoel een product bij hen oproept. Dat dergelijke woorden voor allerlei interpretatie vatbaar zijn, lijkt niemand te storen. Er wordt afgeraden om er dieper op in te gaan, want alles moet vlug-vlug-vlug. Binnen zo'n anderhalf uur moet de groep klaar zijn en er is geen tijd voor analyse van de beelden.