KWALON - Volume 23, Issue 3, 2018

De lezer van het tijdschrift KWALON is in de loop der tijd vertrouwd geraakt met de flora en fauna van de planeet Kwalitatief Onderzoek, en de diversiteit aan vormen en varianten van stromingen, methoden en invalshoeken die daar te vinden zijn. Zo’n beetje elke maand wordt er wel een nieuwe invalshoek bedacht of een betere werkwijze ontwikkeld dan wel worden er verrassend nieuwe databronnen aangeboord. Ontdekken is een centrale levensfilosofie op deze planeet en de vooruitzichten voor KWALON als administratie van al deze ontwikkelingen zijn dan ook rooskleurig: voor de komende eeuw is er naar verwachting voortdurend nieuws genoeg in aantocht! Ze ontwikkelen wat af die Kwalo’s: eenheid in verscheidenheid is het motto voor KWALON als forum.

By taking an ethnographic viewpoint, Beuving explores knowledge claims about Big Data (BD) as discussed in Seth Stephens-Davidowitz’ best-selling book Everybody Lies (2017). It portrays BD in a way that evokes affinity with ethnography: as a naturalistic research practice that makes small subpopulations visible and discloses people’s hidden motives. But for Beuving this threefold assertion appears to rest on misguided conceptions. For the ethnographic researcher, naturalism refers to a reflexive practice, yet the BD researcher associates it with researcher invisibility. And the term population, which has a statistical meaning in BD, has a strong theoretical connotation in ethnography. Finally, motives in BD are about direct interpretation of revealed preferences as social facts, whereas the ethnographer considers them to be expressions of social behavior that require a Verstehende interpretation.

Bosch sees the relation of ethnography and Big Data research as a new form of Methodenstreit, which urges qualitative researchers to develop and apply user-oriented analysis techniques. Gigengack stresses that ethnography and Big Data are in fact incompatible. They should not be seen as methodological rivals in understanding society and social conduct. Ethnography and Big Data analyses are different perspectives on the social world. Ethnography should study the world of Internet behavior as it studies religious rites or societal identities.

Hoewel het epigram ‘Plus ça change, plus cest la même chose’ nooit volledig opgaat, heeft de nieuwste reïncarnatie van de Methodenstreit in de context van het Big Data-fenomeen er wel wat van weg. Kort door de bocht gesteld ging de Methodenstreit aan het einde van de twintigste eeuw over het verschil in belang van het unieke versus het gemiddelde, wat zich vertaalde in een tegenstelling tussen historisch georiënteerde casestudies versus het generaliserende effect van (statistische) benaderingen gericht op het blootleggen van gemiddelden en de verbanden tussen gemiddelden (Albert, [1963] 2012); Kelle, 2008). Hoewel regelmatig gesteld is dat zowel gemiddelden als unieke verschijnselen relevant zijn om de sociale wereld te begrijpen – niet in het minst door Weber (1904) – dreigt dat perspectief iedere keer weer onder te sneeuwen. En dat ligt geenszins alleen aan kwantitatieve onderzoekers, maar vaak ook aan kwalitatieve onderzoekers.

De uitnodiging van Joost Beuving (JB) om een reflectie te schrijven over zijn Big Data-artikel (2018) nam ik graag aan. Het idee dat een kwantitatieve econoom verwantschap zou claimen met etnografie, vond ik fascinerend; dat hij ook nog iets zou hebben met naturalisme, nam ik op de koop toe. Joost was ook zo vriendelijk mij het boek Everybody Lies van Stephens-Davidowitz (SD) toe te sturen.

Reinoud Bosch en Roy Gigengack reiken beiden interessante gezichtspunten aan in reactie op mijn vraag naar de naturalistische kennisaanspraken van BD en de consequenties voor kwalitatief onderzoek/etnografie. Bosch omarmt, net als ikzelf, een meer filosofisch-pragmatisch perspectief waarin BD en etnografie prima naast elkaar kunnen bestaan. Daarbij is het vanzelfsprekend dat beide vanuit verschillende onderzoeksproblemen vertrekken: de statistische beschrijving van gedrag/sociale rollen versus het van binnenuit begrijpen daarvan. Zoals we betogen in ons boek (Beuving & De Vries, 2015), zijn beide nodig om samenlevingen te begrijpen: sociale feiten (Durkheim) en betekenissen (Thomas) zijn onderling afhankelijk. Het wederzijds afdwingen van een methodische benadering en conceptueel kader is dan uiteraard weinig vruchtbaar. De groeiende digitalisering van de samenleving verandert maar weinig aan de geldigheid van dat fundamentele sociaalwetenschappelijke principe, hoewel er wel praktische methodische consequenties zijn – een discussie die we eerder al weleens in KWALON voerden (bijv. Warmelink, Beuving & Wester, 2015).

Stel, je zit voor je (promotie)onderzoek interviewmateriaal te coderen in een programma voor kwalitatieve analyse. Het valt je op dat Piet over de interventie die hij ondergaat, dingen zegt die een soort tijdsverloop van het resultaat indiceren, maar ook tegenstrijdigheid. Voorts meen je je te herinneren dat je iets dergelijks ook bij andere respondenten hebt gehoord. Wat zou het nu toch mooi zijn als je al deze uitspraken aan elkaar kunt koppelen, om zo het tijdsverloop en de contradicties inzichtelijk te maken! Helaas lukt dat niet in dit programma, daarvoor heb je een ander programma nodig, maar die analyseprogramma’s praten niet met elkaar, je kunt de data niet overbrengen!?!

The step from research data to a rich and meaningful description of a phenomenon appears to be complicated for many researchers. This article describes a method of phenomenological analysis in which writing is emphasized as the central activity. The writing of textual portraits supports the researcher in the process of understanding and enables the disclosure of the experience in an evocative manner. The use of phenomenological literature in the subsequent step of reflective writing brings the analysis to an even higher level.

The interview is one of the most important data collection instruments that used in qualitative research methods. However, doing an interview and using the data correctly is less straightforward than it may seem. Too often, especially while doing interpretative-descriptive research, during the phase of analysis important questions surface with regard to the validity of the instrument and the gathered data. At that stage, such questions sometimes prove difficult to resolve. The Post-It interview method is an alternative way of interviewing that tackles these questions by giving more structure to the interview beforehand. In addition, it offers the opportunity to do the so-called ‘member check’ during the interview itself. This leads to an interview procedure that is at the same time more meaningful to interviewer and interviewee, and more feasible to carry out. This article describes the proposed procedure and discusses some preliminary experiences in using the method.

Oké, je wilt een checklist voor kwalitatief onderzoek opzetten. Dat wil zeggen: je wilt een gesprekleidraad maken die je kunt gebruiken bij diepte-interviews of focusgroepen. Ik veronderstel daarbij dat je deductief kwalitatief onderzoek wilt uitvoeren. Dat betekent dat het doel van het onderzoek is om een vooraf opgesteld conceptueel model te testen op zijn ecologische validiteit (klopt het model met de alledaagse praktijk?).

Christina Silver & Ann Lewis, Using software in qualitative research (second edition), London: SAGE Publications, 2014, 355 pp., ISBN 978-1-4462-4972-7, € 35,12 (pbk).

Op dinsdag 17 april 2018 overleed onverwachts Tony Hak, een van de initiatiefnemers van KWALON, Tijdschrift voor Kwalitatief Onderzoek in Nederland, waarvan het eerste nummer in 1996 verscheen.

Dit onderdeel bevat de Engelstalige samenvattingen van de artikelen in dit nummer.