oa De complete clitoris: ontdekt, vergeten en genegeerd?

References

1. Akkerman, Trijnie, MartyBarneveld [e.a.] (red.), Nectar. Groninge: Noordhoff, 2000, 2012, 2022.
   [Google Scholar]
2. Baart, S., ‘Seksualiteit van vrouwen: één groot misverstand’, in: de Volkskrant (22-10-1977).
   [Google Scholar]
3. Balthazaar, Alexander M., Catechismus der heelkunde, of Kort onderwys, in vraagen en antwoorden, over de eerste en noodigste beginsels der heelkunde. Amsterdam: J.B. Elwe, 1785.
   [Google Scholar]
4. Batenburg, H.L., Huwelijks-Geheimen voor Verloofden en Jonggehuwden. Amsterdam: C. Daniëls, [1910].
   [Google Scholar]
5. Beatrijs. Katholiek weekblad voor de vrouw, jaargang 24 (1966), nrs 34, 35, 36, 41, 43, 45.
   [Google Scholar]
6. Béclard, J., W.Koster, Grondbeginselen der Natuurkunde van den Mensch. Tiel: H.C.A. Campagne, 1862.
   [Google Scholar]
7. Berends, L., ‘Seksuele revolutie? Voor vrouwen is-ie falikant mislukt!’, in: Het parool (20-06-1988).
   [Google Scholar]
8. Bergsma, S., Eindelijk staat de clitoris in het biologieboek, De telegraaf, 2021. Geraadpleegd op 8maart2022, www.telegraaf.nl/vrouw/1157751223/eindelijk-staat-de-clitoris-in-het-biologieboek.
   [Google Scholar]
9. ‘Besluit van 21 september 2012 tot wijziging van het Besluit vernieuwde kerndoelen WPO, onderbouw VO, het Besluit kerndoelen WEC, kerndoelen WPO BES en kerndoelen onderbouw VO BES in verband met aanpassing van de kerndoelen op het gebied van seksualiteit en seksuele diversiteit’, Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap, Staatsblad 2012, 470. Geraadpleegd op 8maart2022, https://zoek.officielebekendmakingen.nl/stb-2012-470.html.
   [Google Scholar]
10. Biologieles.nl, 2020. Geraadpleegd op 8maart2022, www.biologieles.nl/.
    [Google Scholar]
11. Blankaart, Stephen, De nieuw hervormde anatomie, ofte ontleding des menschen lichaams. Amsterdam: Jan ten Hoorn, 1686.
    [Google Scholar]
12. De Bode; orgaan van den Bond van Nederlandsche Onderwijzers, jaargang 23 (1911), nr 6; jaargang 23 (1911), nr 24; jaargang 24 (1912).
    [Google Scholar]
13. Bölsche, W., A.J.C.Snijders, Ontwikkelingsgeschiedenis van het huwelijk, de zedelijkheid en het schaamtegevoel. Amsterdam: gebr. Graauw, 1899, 1923.
    [Google Scholar]
14. Boston Women’s Health Book Collective, Our bodies, Ourselves. Boston: Boston Women’s Health Book Collective, 1971.
    [Google Scholar]
15. Bruin, S. de, Leercursus der sexueele wetenschap. Privaatlessen voor Volwassen. Amsterdam: A. van Klaveren, [1908].
    [Google Scholar]
16. Colombo, Matteo Realdo, De re anatomica. Venetië: Nicolai Beuilacque, 1559.
    [Google Scholar]
17. Cleghorn, Elinor, Unwell Women. A Journey Through Medicine and Myth in a Man-Made World. London: Dutton, 2021. https://doi.org/10.3399/bjgp21X716969.
    [Google Scholar]
18. Criado Perez, Caroline, ‘Part IV: Going to the Doctor’, in: CarolineCriado Perez, Invisible Women. Exposing Data Bias in a World Designed for Men. Londen: Vintage publishing, 2019. https://doi.org/10.1111/gwao.12649.
    [Google Scholar]
19. Curvers, E., De clitoris is bezig aan haar eigen coming-of-age-verhaal, De Volkskrant, 2019. Geraadpleegd op 8maart2022, www.volkskrant.nl/cs-bcb68202.
    [Google Scholar]
20. Den Haag, Koninklijke Bibliotheek, Delpher, 2013. Geraadpleegd op 8maart2022, www.delpher.nl.
    [Google Scholar]
21. Diemerbroeck, Ysbrand vanOpera omnia, anatomica et medica partim jam antea excusa. Londen: Sam Smith, 1685.
    [Google Scholar]
22. Donaghy, Paige, ‘Before Onanism: Women’s Masturbation in Seventeenth-Century England’, in: Journal of the History of Sexuality29 (2020), nr 2, 187-221. https://www.muse.jhu.edu/article/759583.
    [Google Scholar]
23. ‘Dr. W. Goudsmit besprak sexuele voorlichting op ouderavond’, Nieuwsblad van het noorden (18-10-1962).
    [Google Scholar]
24. ‘Een maand praten over sex. Jonge vrijers nog steeds klungels’, Goochem, in: Het parool (11-05-1984).
    [Google Scholar]
25. Emde Boas, Coen van, De arts en de sexuele (r)evolutie. Amsterdam: Bohn, 1973.
    [Google Scholar]
26. Emde Boas, Coen van, Geschiedenis van de seksuele normen: oudheid, middeleeuwen, 17de eeuw. Antwerpen: De Nederlandsche Boekhandel, 1985.
    [Google Scholar]
27. England, Charlotte, Erectile dysfunction studies outnumber PMS research by five to one, The Independent, 2019. Geraadpleegd op 8maart2022, www.independent.co.uk/news/science/pms-erectile-dysfunction-studies-penis-problems-period-pre-menstrual-pains-science-disparity-a7198681.html.
    [Google Scholar]
28. Estienne, Charles, La Dissection des parties du corps humain. Parijs: Simon de Colines, 1546.
    [Google Scholar]
29. Falloppio, Gabrielle, Observationes anatomicae. Venetië: Marco Antonio Ulmo and Gratioso Perchachino, 1561.
    [Google Scholar]
30. Fischer-Dückelmann, Anna, HeinrichLahmann {e.a.], De gezondheid in huis. Natuurgeneeskundige raadgever voor het gezin in gezonde en zieke dagen. Almelo: W. Hilarius Wzn., [1903].
    [Google Scholar]
31. Fischer-Dückelmann, Anna, Het Gulden Vrouwenboek. Wat iedere vrouw van gezondheidsleer en geneeskunde weten moet. Leiden: N.V. Boekhandel en drukkerij, 1921.
    [Google Scholar]
32. Frenken, J., ‘Dr Van Emde Boas propageerde lustvriendelijke seksualiteit’, De Volkskrant (01-10-1981).
    [Google Scholar]
33. Freud, Sigmund, Drei Abhandlungen zur Sexualtheorie. Wenen: Franz Deuticke, 1905.
    [Google Scholar]
34. Graaf, Reinier de, Alle de wercken, so in de ontleed-kunde, als andere deelen der medicyne. Amsterdam: A. Abrahamse, 1686.
    [Google Scholar]
35. Graaf, Reinier de, De Mulierum Organis in Generationi Inservientibus Tractatus Novus. Leiden: Hackiana, 1672.
    [Google Scholar]
36. Green, Monica H., Making women’s medicine masculine: the rise of male authority in pre-modern gynaecology. Oxford: Oxford University Press, 2008. https://doi.org/10.1111/j.1468-0424.2010.01602_5.x.
    [Google Scholar]
37. Hartog, M.I. den, ‘Amor impossibilis?: Lesbische relaties in de literatuur van vijftiende- en zestiende-eeuws Italië’, Leidschrift Historisch Tijdschrift35 (2020), nr 2, 37-58. https://hdl.handle.net/1887/3201239.
    [Google Scholar]
38. De Hartstichting, Ziekte bij vrouwen te vaak onopgemerkt: nieuw onderzoek toegekend, 2020. Geraadpleegd op 8maart2022, op www.hartstichting.nl/nieuws/onderzoek-ziekte-vrouwen-te-vaak-onopgemerkt.
    [Google Scholar]
39. Hendriks, M., ‘”Zoals over de kittelaar, dat vind ik interessant” Docenten krijgen les in seksuele vorming’, in: de Volkskrant (18-10-1983).
    [Google Scholar]
40. Huigsloot, N., Hoogleraar seksuologie Ellen Laan: “Ik hoop dat ik nog tijd heb, want er staan nog zo veel onderwerpen op mijn bucketlist”, De Volkskrant, 2021. Geraadpleegd op 8maart2022, https://www.volkskrant.nl/cs-b774c8b9.
    [Google Scholar]
41. Huwelijk en huisgezin: tijdschrift voor vaders en moeders, jaargang 16 (1950).
    [Google Scholar]
42. Hyrtl, Jos, Leerboek van de ontleedkunde van den mensch. Tiel: Campagne, 1857.
    [Google Scholar]
43. Index librorum prohibitorum (1948).
    [Google Scholar]
44. Jacobs, Aletta H., De Vrouw. Haar bouw en haar inwendige organen. Deventer: A.E.Kluwer, 1899.
    [Google Scholar]
45. Jackson, L.A., A.M.Hare [e.a.] ‘Anatomy, histology, and nerve density of clitoris and associated structures: clinical applications to vulvar surgery’, in: American Journal of Obstetrics & Gynecology221 (2019), 519.e1-10. https://doi.org/10.1016/j.ajog.2019.06.048.
    [Google Scholar]
46. Jongeling, C., Dankzij Lineke krijgen brugklassers eindelijk een échte clitoris te zien, Vice, 2019. Geraadpleegd op 8maart2022, www.vice.com/nl/article/pa73g7/dankzij-lineke-krijgen-brugklassers-eindelijk-een-echte-clitoris-te-zien.
    [Google Scholar]
47. ‘Jongeren weten nog steeds te weinig van seksualiteit’, in de Volkskrant (16-01-1987).
    [Google Scholar]
48. Korda, J.B., S.W.Goldstein [e.a.], ‘The History of Female Ejaculation’, in: The Journal of Sexual Medicine7 (2010), 1965–1975. https://doi.org/10.1111/j.1743-6109.2010.01720.x.
    [Google Scholar]
49. King, Helen, The one-sex body on trial: the classical and early modern evidence. Farnham: Routledge, 2013.
    [Google Scholar]
50. Kobelt, Georg Ludwig, Die männlichen und weiblichen Wollust-Organe des Menschen und einiger Säugetiere. Freiburg: Adoplh Emmerling, 1844.
    [Google Scholar]
51. Kraan-Van der Burg, G., Moeder zeg me eens… antwoorden op meisjesvragen. Kampen: Kok, 1952.
    [Google Scholar]
52. Laan, Ellen, Rikvan Lunsen, Seks! een leven lang leren. Amsterdam: Libris, 2017.
    [Google Scholar]
53. Lankveld, J. van, M.ter Kuile, ‘Wat is er veranderd sinds Masters en Johnson? Ontwikkelingen in de seksuologische hulpverlening’, in: Tijdschrift voor Seksuologie40 (2016), nr 3, 140-147. https://www.tijdschriftvoorseksuologie.nl/artikelen/item/50-wat-is-er-veranderd-sinds-masters-en-johnson-ontwikkelingen-in-de-seksuologische-hulpverlening.
    [Google Scholar]
54. Laqueur, Thomas, Making sex: body and gender from the Greeks to Freud. Cambridge Mass.: Harvard University Press, 1992.
    [Google Scholar]
55. Les Ateliers du Feminisme Populaire, Bouchera Azzouz [e.a.], Pour un enseignement du clitoris dans tous les manuels de SVT, 2018. Geraadpleegd op 8maart2022, www.change.org/p/pour-un-enseignement-du-clitoris-dans-tous-les-manuels-de-svt-itsnotabretzel.
    [Google Scholar]
56. Linssen, L., ‘In sex is aandacht helaas weer gericht op neuken’, in; de Volkskrant (04-04-1992).
    [Google Scholar]
57. Maalderink, R., HERKENNEN mensen de CLITORIS? Voxpop 59, 2019. Geraadpleegd op 8maart2022, www.youtube.com/watch?v=Z0mJ73GjtOw.
    [Google Scholar]
58. Masters, William H., VirginiaE. Johnson, Human Sexual Response. Toronto/New York: Bantam Books, 1966.
    [Google Scholar]
59. ‘Ministerie laat inventarisatie opmaken. Meeste aandacht voor sexuele voorlichting op r.k.-scholen’, Limburgsch Dagblad (14-02-1967).
    [Google Scholar]
60. Moeder; practisch tijdschrift voor de vrouw in het gezin (1948), nr 3.
    [Google Scholar]
61. Molen, M. van der, Eindelijk de knop om: vrouwelijk geslachtsorgaan nu ‘compleet’ in biologieboek, Linda, 2021. Geraadpleegd op 8maart2022, www.linda.nl/nieuws/binnenland/knop-om-vrouwelijk-geslachtsorgaan-in-biologieboek.
    [Google Scholar]
62. Mortazavi, M.M., N.Adeeb [e.a.], ‘Gabriele Fallopio (1523–1562) and his contributions to the development of medicine and anatomy’, in: Child’s Nervous System29 (2013), 877–880. https://link.springer.com/article/10.1007/s00381-012-1921-7.
    [Google Scholar]
63. O’Connell, H.E., J.M.Hutson [e.a.], ‘Anatomical Relationship between Urethra and Clitoris’, in: The Journal of Urology159 (1998), 1892-1897. https://doi.org/10.1016/S0022-5347(01)63188-4.
    [Google Scholar]
64. O’Connell, H.E., V.K.Sanjeevan [e.a.], ‘Anatomy of the clitoris’, in: The Journal of Urology174 (2000), nr 4.1, 1189-1195. https://www.auajournals.org/doi/10.1097/01.ju.0000173639.38898.cd.
    [Google Scholar]
65. Ons eigen blad; tijdschrift voor onderwijsgevende kloosterlingen jaargang 14 (1926), nr 11; jaargang 15 (1927), nr 19.
    [Google Scholar]
66. Ons gezin. maandblad onder red. v/d Commissie inzake Huishoudelijke Voorlichting en Gezinsleiding en Huwelijk en huisgezin, jaargang 1 (1948), nr 5.
    [Google Scholar]
67. Paedagogisch Tijdschrift voor het Christelijk Onderwijs jaargang 1 (1908), jaargang 2 (1910).
    [Google Scholar]
68. Park, K., ‘The Rediscovery of the Clitoris: French Medicine and the Tribade, 1570-1620’, in: C.Mazzio, D.Hillman (red.), The Body in Parts: Fantasies of Corporeality in Early Modern Europe. New York: Routledge, 1997, 171-193.
    [Google Scholar]
69. Park, Katherine, Secrets of women: Gender, generation, and the origins of human dissection. New York: Zone Books, 2010.
    [Google Scholar]
70. Pott, H., L.van der Sluys (vert.), A.Meulenbelt (bew.), Je lichaam, je leven. Het lijfboek voor vrouwen. Den Haag: Bakker, 1975.
    [Google Scholar]
71. Quaegebeur, E., Seksuoloog Ellen Laan: “Klaarkomen had geen geheim voor mij”, Het parool, 2017. Geraadpleegd op 8maart2022, www.parool.nl/nieuws/seksuoloog-ellen-laan-klaarkomen-had-geen-geheim-voor-mij~bf80d754.
    [Google Scholar]
72. Ragab, A., ‘One, Two, or Many Sexes: Sex Differentiation in Medieval Islamicate Medical Thought’, in: Journal of the History of Sexuality24 (2015), nr 3, 428-454.
    [Google Scholar]
73. Raven, Chr.P., Anatomische Atlas. Amsterdam: Scheltema & Holkema, 1939.
    [Google Scholar]
74. Rooij, A.H.M.J., ‘Recensie’, in: Nederlands Tijdschrift voor de Geneeskunde70 (6-5-1926), 2086-2088.
    [Google Scholar]
75. Rooms-Katholieke tijdschrift voor kerk, school en armwezen (1931), nr 20.
    [Google Scholar]
76. Roosendaal, M.T. ‘Het vooroordeel over stampers en meeldraden’, in: De telegraaf (01-04-1992).
    [Google Scholar]
77. Rümke, H.C., Over Masturbatie. Amsterdam: Arbeiderspers, 1937.
    [Google Scholar]
78. Ruysch, Frederik, Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken. Amsterdam: Janssoons van Waesbergen, 1744.
    [Google Scholar]
79. Samplonius, L., Eindelijk staat de clitoris ook in biologieboek middelbare scholen, RTL Nieuws, 2021. Geraadpleegd op 8maart2022, www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5233345/eindelijk-clitoris-biologieboek-middelbare-school-seksuele.
    [Google Scholar]
80. Samuels, Jules, De cyclus van de vrouw in verband met het huwelijksleven. Den Haag: G. Naeff, 1938.
    [Google Scholar]
81. School en leven, jaargang 5 (1908), jaargang 9 (1908), nr 35; jaargang 10 (07-01-1909), nr 19; jaargang 14 (21-01-1913, nr 19).
    [Google Scholar]
82. Schoondermark jr., J., De bouw en de verrichtingen der geslachtsorganen van de vrouw. Amsterdam: Moransard, [1900].
    [Google Scholar]
83. ‘Sexuele voorlichting’, Nieuwsblad van het noorden (05-02-1970).
    [Google Scholar]
84. ’Sexuele voorlichting op Utrechtse scholen’,in: Leeuwarder Courant (07-03-1969).
    [Google Scholar]
85. Smits, Gerard, BenWaas (red.), Biologie voor jou. Den Bosch: Malmberg, 1991, 2021.
    [Google Scholar]
86. Stolberg, Michael, ‘A Woman Down to Her Bones: The Anatomy of Sexual Difference in the Sixteenth and Early Seventeenth Centuries’, in: Isis94 (2003), nr 2, 274–299. https://www.journals.uchicago.edu/doi/full/10.1086/379387.
    [Google Scholar]
87. Stringer, M.D., I.Becker. ‘Colombo and the clitoris’, in: European Journal of Obstetrics & Gynecology and Reproductive Biology151 (2010), 130–133. https://doi.org/10.1016/j.ejogrb.2010.04.007.
    [Google Scholar]
88. Syed, R., ‘Zur Kenntnis der “Gräfenberg-Zone” und der weiblichen Ejakulation in der altindischen Sexualwissenschaft: Ein medizinhistorischer Beitrag’, in: Sudhoffs Archiv83 (1999), nr 2, 171-190. https://www.jstor.org/stable/i20777717.
    [Google Scholar]
89. Toulalan, Sarah, Imagining Sex: Pornography and Bodies in Seventeenth-Century England. Oxford: Oxford University Press, 2007.
    [Google Scholar]
90. Tuyt, Joh.Ph., Middelenboekje voor geboorteregeling. Den Haag: Nieuw-Malthusiaansche Bond, 1881.
    [Google Scholar]
91. ‘Van Emde Boas: ‘Er wordt nog net zo slecht gevreeën als vroeger’’, in: Nieuwsblad van het noorden (02-01-1981).
    [Google Scholar]
92. Velde, Th. H. van de, Het Volkomen Huwelijk. Leiden: Leidsche Uitgeversmaatschappij, 1926.
    [Google Scholar]
93. Vesalius, Andreas, De Humani Corporis Fabrica. Basel: Joannes Oporinus, 1543.
    [Google Scholar]
94. Vlam Magazine, Webinar: De Clitoris, 2021. Geraadpleegd op 8maart2022, www.vlammagazine.nl/product/webinar-de-clitoris-23-nov-2021-met-professor-ellen-laan/.
    [Google Scholar]
95. Wallace, Sophia, Art, 2022. Geraadpleegd op 8maart2022, www.sophiawallace.art/works.
    [Google Scholar]
96. Wallace, Sophia, A Case for Cliteracy, Ted Talk, 2014. Geraadpleegd op 8maart2022, www.ted.com/talks/sophia_wallace a_case_for_cliteracy.
    [Google Scholar]
97. Weiss,S., Waarom de clitoris uit medische boeken verdween, Vice, 2018. Geraadpleegd op 8maart2022, www.vice.com/nl/article/nejny8/waarom-de-clitoris-uit-medische-boeken-verdween.
    [Google Scholar]
98. Winkler Prins, A., H.Zondervan, Winkler Prins’ geïllustreerde encyclopaedie. Zaltbommel: H.J. van de Garden & Co., 1905-1912.
    [Google Scholar]
99. Zwang, G., ‘L’anatomie du clitoris, un objet récurrent de controverses’, in: Sexologies29 (2020), nr 3, 101-114. https://doi.org/10.1016/j.sexol.2020.06.001.
    [Google Scholar]