NTT Journal for Theology and the Study of Religion - Volume 70, Issue 1, 2016

De ethisch-juridische traditie in de islam kent een overwegend positieve grondhouding ten opzichte van medische behandeling. In de huidige tijd domineert de opvatting dat de context bepalend is voor het morele oordeel bij een behandelingsbesluit. Bij mogelijk schadelijke consequenties wordt behandelen als een morele plicht beschouwd. Hierbij is de voorwaarde dat de behandeling tot genezing of gedeeltelijk herstel leidt. De islamitische ethiek van het behandelen lijkt daarmee overwegend teleologisch van aard. Dit betekent dat zowel de arts als de moslim-patiënt kunnen besluiten om van behandeling af te zien of deze te beëindigen als er geen doeltreffende therapie voor handen is.

In 1971 behandelde de Hervormde synode het rapport De abortus provocatus en het pastoraat. In aansluiting bij de cultuur van zijn tijd combineert het rapport elementen uit de situatie-ethiek, het agapeïsme en het utilisme. De autonomie van vrouwen, de plicht om gezinnen en de samenleving te beschermen, en het streven om overbevolking te voorkomen kunnen een beslissing tot abortus rechtvaardigen en soms zelfs verplicht maken. Behalve legalisering van abortus bepleit het rapport ook bepaalde vormen van eugenetica. De synode verwierp het rapport, en terecht: het bevat een aantal essentiële fouten.

The relationship between adolescents and the church is troubled. Recent quantitative research in the Netherlands has shown that church membership and church attendance of adolescents are at an all-time low. This article tells the story behind the numbers, based on the results of qualitative research among adolescents in five small groups affiliated in some way with the Protestant Church in the Netherlands. Based on their perspectives, it can be concluded that the relationship between adolescents and the church is indeed problematic, mainly because of the institutional and organisational characteristics of the church. This article suggests that a new, organic approach, beyond the traditional institutional and organisational perspectives, is needed for the Protestant Church and its associated youth organisations.

In de vroeg-Joodse, vroeg-christelijke en rabbijnse literatuur is Abraham een van de grote identificatiefiguren. Op de vraag hoe Abraham God leert kennen, zijn er grofweg twee antwoorden: 1. Abraham ontdekt de ware God met eigen denkkracht al dan niet met behulp van de astronomia. Op enig moment in dat proces komt God hem tegemoet en bevestigt zijn keuze (vroeg-Joodse en rabbijnse geschriften). 2. God roept Abraham en hij antwoordt in geloof en gehoorzaamheid (vroeg-christelijke literatuur, inclusief Nieuwe Testament, in overeenstemming met de brontekst van Genesis 11 en 12). In de eerste benadering wordt de voorgeschiedenis van Genesis 12 dermate uitgebouwd dat Abrahams roeping gerelativeerd wordt. Jubileeën, Judit, Philo, de Apocalyps van Abraham en Genesis Rabba bieden een zeker evenwicht tussen Abrahams initiatief en Gods roeping, maar bij Josefus valt het tweede moment zelfs weg. Deze conclusies bieden aanleiding om E.P. Sanders’ these van het primaat van Gods genadige verkiezing van Israël in het vroege en rabbijnse jodendom kritisch te doordenken.

In het controversiële boek A Common Faith, beschrijft John Dewey religieus vertrouwen als ‘de unificatie van het zelf door toewijding aan bereikbare idealen, die de verbeeldingskracht ons verschaft en waaraan de menselijke wil gehoor geeft als waard om richting te geven aan onze wensen en keuzen’ (1934, p. 62). Dewey heeft kritiek op traditionele religie, wanneer deze de heelheid waar mensen naar streven presenteert als iets dat al bestaat in een andere werkelijkheid, te bereiken voor diegenen die in bepaalde doctrines geloven en gehoorzaam zijn aan kerkregels. Hij stelt religie, zo opgevat, tegenover het gemeenschappelijke vertrouwen van mensen, dat transformatieve kracht heeft in de samenleving als het tot uitdrukking wordt gebracht en in handelen wordt omgezet. Dewey benadrukt de menselijke verantwoordelijkheid voor de wereld, gebaseerd op onze onlosmakelijke relatie tot de natuur en onze medemensen. Zijn boek heeft blijvend belang voor het inspireren van democratische idealen.