Gedrag & Organisatie - Volume 35, Issue 3, 2022

Net als werknemers worden topsporters blootgesteld aan verschillende taakeisen. Om met deze taakeisen om te gaan, kunnen topsporters enerzijds sport-gerelateerde hulpbronnen gebruiken en anderzijds hun sportgerelateerde inspanningen compenseren met adequaat herstel na hun sportinspanning. In dit overzichtsartikel bespreken we de rol van zowel sport-gerelateerde taakeisen en hulpbronnen alsook herstel van sport als determinanten van welbevinden in topsport. Hierbij is gekeken naar zowel fysieke als cognitieve en emotionele dimensies van taakeisen, hulpbronnen, herstel en welbevinden. Vier deelonderzoeken uit een proefschrift (een psychometrische studie, een cross-sectionele studie en twee dagboekstudies) worden besproken die tezamen laten zien dat het niet alleen in de werkcontext, maar ook in de topsport nuttig en noodzakelijk is om een onderscheid te maken tussen de fysieke, cognitieve en emotionele aard van taakeisen, hulpbronnen en herstel. Door de sterke overeenkomsten tussen de sport- en werkcontext hebben theorieën en modellen vanuit de A&O-psychologie de potentie om topsporters te helpen in hun zoektocht naar gezonde en optimale sportprestaties.

Kan job crafting de positieve relatie tussen gepercipieerde overkwalificatie en werkverveling remediëren? Op basis van het Job Demands-Resources model onderzochten we of werknemers die zich overgekwalificeerd voelen, meer werkverveling ervaren en of job crafting strategieën de relatie tussen overkwalificatie en werkverveling modereren. Deze assumpties zijn getest in een cross-sectionele studie met 144 werknemers. Zoals verwacht zijn overgekwalificeerde medewerkers sneller verveeld, maar kan job crafting, gericht op het verhogen van structurele hulpbronnen (bijv. autonomie, taakvariatie, ontplooiingskansen), deze relatie afzwakken. De andere job crafting strategieën modereerden de positieve relatie tussen overkwalificatie en werkverveling niet. Op basis van deze studiebevindingen zou men werkgevers kunnen adviseren om job crafting gericht op structurele hulpbronnen te stimuleren. Deze strategie is vooral bij hoog gekwalificeerde medewerkers zinvol en kan zo organisaties helpen om het potentieel van hun toptalent ten volle te benutten.

Learning communities worden steeds populairder om de ontwikkeling van kennis en vaardigheden op het werk te bevorderen. Learning communities zijn leer-werkgemeenschappen waarin werknemers en experts van verschillende organisaties samenkomen om van én met elkaar te leren en te innoveren. Ondanks positieve geluiden vanuit de praktijk is het wetenschappelijk onderzoek naar learning communities schaars en ontbreken studies die de onderliggende mechanismen met betrekking tot leren en kennisbenutting in learning communities verkennen. Dat is een gemis, omdat kennis over de fundamentele werking van learning communities nuttige inzichten kan opleveren over hoe leren in learning communities geoptimaliseerd kan worden. In dit artikel stellen wij dat onderzoek naar de werkende mechanismen van zowel het leren in learning communities als de benutting van kennis in organisaties, rekening moet houden met de unieke kenmerken van learning communities, zoals het inter-organisationele karakter. Daarnaast bespreken we richtingen voor toekomstig onderzoek om de werking van learning communities te doorgronden en learning communities effectiever vorm te geven om bij te dragen aan een leven lang ontwikkelen. Dit artikel vormt daarmee een goede basis om wetenschappelijk onderzoek naar learning communities verder te brengen.

De stijging van de pensioenleeftij en de groeiende diversiteit op de arbeidsmarkt vragen om beleid rond duurzame inzetbaarheid (DI) dat rekening houdt met levensloop- en diversiteitsperspectieven. Het doel van dit artikel is om te kijken of en hoe deze perspectieven in definities van DI een plaats krijgen. Het artikel bestaat uit (1) een narratieve literatuurstudie met 13 artikelen waarin inzetbaarheid, dan wel DI wordt gedefinieerd, en (2) een analyse van geselecteerde empirische artikelen om levensloop- en diversiteitsperspectieven in relatie tot DI te bespreken. Uit deze analyse komt naar voren dat levensloop en diversiteit niet systematisch worden meegenomen in de gehanteerde definities. In vrijwel alle definities worden loopbaan en levensloop gescheiden, en worden aspecten van diversiteit niet in de definitie geïntegreerd. Hoewel de definities veelal de interactie tussen werknemer en werk beschrijven, stellen wij dat DI als ‘kenmerk’ van de werknemer, of zelfs als beschrijving van de interactie tussen werknemer en werk, tekortschiet. Om het concept DI dichter bij de geleefde ervaring van werknemers in al hun diversiteit te brengen, wordt ervoor gepleit om levensloop en categorieën van verschil als integraal onderdeel op te nemen in de definitie van DI en in onderzoek naar DI. Dit kan werkgevers helpen een DI-beleid te ontwikkelen dat recht doet aan de unieke levensloop van werknemers met diverse achtergronden.

Werkdrukklachten vormen een aanhoudend probleem dat kan leiden tot negatieve gevolgen voor werkenden, zoals stress, vermoeidheid en burn-out. Als gevolg van werkintensivering zal deze werkdrukproblematiek de komende jaren waarschijnlijk nog verder toenemen. Niet altijd is in theorie of praktijk echter duidelijk wat werkdruk is, hetgeen een effectieve aanpak van werkdruk belemmert. Op basis van een literatuurstudie presenteert dit artikel een integraal psychologisch perspectief op werkdruk, samengevat in het inspanningsbalansmodel. Werkdruk wordt hierbij gedefinieerd als een werksituatie die zoveel inspanning van de werkende vergt, dat deze interfereert met de doelen en behoeften van de werkende en/of met diens ruimte voor ontspanning, en ten koste gaat van het eigen welbevinden en functioneren en/of de verbinding met anderen. Een effectieve aanpak van werkdruk dient volgens dit perspectief enerzijds te bestaan uit reductie van werkinspanning en anderzijds uit bevordering van persoonlijke opbrengst, ontspanning, welbevinden/functioneren en verbinding van de werkende. Vragen uit praktijk en wetenschap die het begrip ‘werkdruk’ betreffen, worden in dit artikel op basis van het inspanningsbalansmodel behandeld, en praktische en theoretische implicaties worden benoemd.