oa Het deficiëntiedenken voorbij

Samenvatting

Uitgangspunt van dit artikel is dat er bij het ouder worden niet alleen achteruitgang van arbeidsvermogens plaatsvindt, maar dat er ook vermogens zijn die met de jaren toenemen, ook al gebeurt dit bij de ene werknemer meer dan bij de andere: ‘verrijkte’ vermogens waarmee oudere werknemers zich kunnen ontwikkelen, mits de werksituatie dat niet verhindert. Werkgevers hebben echter nauwelijks oog voor de leer- en ontwikkelingsmogelijkheden van oudere werknemers. In een actieonderzoek onder een team van laagopgeleide oudere vrouwen in een zorginstelling werd samen met de betrokkenen een leerproces op gang gebracht dat tot de groei van hun arbeidsvermogens en verbetering van hun functioneren bleek te leiden. Dit gebeurde met behulp van een leerprogramma dat aansloot bij hun eigen wensen en ervaringen, en dat gekenmerkt wordt door een grote nadruk op ervaringsleren, collectief leren en zelfsturing. Tegelijkertijd bleken er ook veranderingen in de arbeidsrelatie (meer delegatie van bevoegdheden door de leidinggevenden en een meer coachende manier van leidinggeven) en in de arbeidsinhoud (in de richting van bredere functies met meer regel- en samenwerkingsmogelijkheden) plaats te vinden die de effecten van het leerprogramma verder versterkten. Ten gevolge van de combinatie van externe bezuinigingsdruk en interne rationalisering bleek na een jaar een groot deel van de veranderingen echter weer te zijn verdwenen.