2004
  1. Home
  2. A-Z Publications
  3. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken
  4. Volume 40, Issue 4
  5. Article
Volume 40, Issue 4
  • ISSN: 0169-2216
  • E-ISSN: 2468-9424
file format pdf download PDF

Abstract

Samenvatting

De arbeidsmarkt heeft een schreeuwend tekort aan vaklieden en dat wordt de komende jaren alleen maar groter. Tegelijk loopt de relatieve deelname aan het middelbaar beroepsonderwijs al geruime tijd terug. Er is een wedloop ontstaan waarbij iedereen steeds meer en hoger onderwijs is gaan volgen om voor te blijven op de rest. Dit komt door het samenvallen van twee ontwikkelingen: (1) het onderwijs is steeds meer de dominante weg waarlangs maatschappelijk succes wordt bereikt, hierin gelegitimeerd door een meritocratische ideologie; (2) voor individuen is het rationeel om een zo hoog mogelijke opleiding te volgen, omdat dit toegang biedt tot de beste banen in termen van inkomen en status.

Het verschijnsel van een verticale topzware onderwijsladder holt de positie van het middelbaar beroepsonderwijs uit en heeft grote negatieve individuele en maatschappelijke consequenties. Dat is aanleiding geweest voor minister Dijkgraaf om te pleiten voor een ombuiging van de huidige unidimensionele ‘onderwijsladder’ naar een ‘onderwijswaaier’ met verschillende horizontale en verticale mogelijkheden. Hiervoor worden door het ministerie verschillende maatregelen voorgesteld, maar door het ontbreken van een grondige probleemanalyse is de te verwachten effectiviteit van deze maatregelen beperkt. In dit artikel geven we zo’n probleemanalyse, die duidelijk maakt dat voor de gewenste ombuiging fundamentele wissels moeten worden omgezet in het onderwijs en op de arbeidsmarkt.

© Rolf van der Velden & Arie Glebbeek. This is an open access article distributed under the terms of the CC BY 4.0 license. https://creativecommons.org/licenses/by/4.0
Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/TVA2024.4.002.VELD
2024-12-01
2024-12-22
Loading full text...

Full text loading...

/deliver/fulltext/01692216/40/4/TVA2024.4.002.VELD.html?itemId=/content/journals/10.5117/TVA2024.4.002.VELD&mimeType=html&fmt=ahah

References

  1. Acemoglu, D., & JohnsonS. (2023). Power and progress: Our thousand-year struggle over technology and prosperity. Basic Books.
     [Google Scholar]
  2. Akerlof, G., & Kranton, R. (2002). Identity and schooling. Some lessons for the economics of education. Journal of Economic Literature, 40(4), 1167-1201. https://doi.org/10.1257/002205102762203585
     [Google Scholar]
  3. Autor, D. (2019). Work of the past, work of the future. AEA Papers and Proceedings, 109, 1-32. https://doi.org/10.1257/pandp.20191110
     [Google Scholar]
  4. Bakens, J., Cobben, L., Abbink, H., Meijer, R., Dijksman, S., Fouarge, D., & Pestel, N. (2023). De arbeidsmarkt naar opleiding en beroep tot 2028. ROA.
     [Google Scholar]
  5. Batenburg, R., & De Witte, M. (1999). Overscholing in Nederland. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 15(2), 95-110.
     [Google Scholar]
  6. Batenburg, R., Asselberghs, K., Huijgen, F., & Van der Meer, P. H. (2003). De kwalitatieve structuur van de werkgelegenheid, deel V. Trends in beroepsniveau en overscholing in de periode 1987-2000 (OSA-publicatie A196). OSA.
     [Google Scholar]
  7. Becker, G. (1964). Human capital: A theoretical and empirical analysis, with special reference to education. National Bureau of Economic Research.
     [Google Scholar]
  8. Bills, D. (2016). Congested credentials: The material and positional economies of schooling. Research in Social Stratification and Mobility, 43, 65-70. https://doi.org/10.1016/j.rssm.2016.03.002
     [Google Scholar]
  9. Bisschop, P., Van den Berg, E., Van der Ven, K., De Geus, W., & Kooij, D. (2019). Aanvullend en particulier onderwijs (rapport in opdracht van het ministerie van OCW, publicatienummer 2019-64). SEO/Oberon.
     [Google Scholar]
  10. Bovens, M., & Wille, A. (2011). Diplomademocratie: Over de spanning tussen meritocratie en democratie. Bert Bakker.
     [Google Scholar]
  11. Braverman, H. (1974). Labor and monopoly capital: The degradation of work in the twentieth century. Monthly Review Press.
     [Google Scholar]
  12. Breen, R., & Goldthorpe, J.H. (1997). Explaining educational differentials: Towards a formal rational action theory. Rationality and Society, 9(3), 275-305. https://doi.org/10.1177/104346397009003002
     [Google Scholar]
  13. Buisman, M., Allen, J., Fouarge, D., Houtkoop, W., & Van der Velden, R. (2013). PIAAC: Kernvaardigheden voor werk en leven. Resultaten van de Nederlandse survey 2012. ECBO/ROA External Reports.
     [Google Scholar]
  14. Bussink, H., Van der Ven, K., & Klinker, I. (2023). Studie & Werk MBO: De arbeidsmarktpositie van MBO-afgestudeerden (rapport in opdracht van EW Magazine). SEO economisch onderzoek.
     [Google Scholar]
  15. Caplan, B. (2018). The case against education: Why the education system is a waste of time and money. Princeton University Press.
     [Google Scholar]
  16. Collins, R. (1979). The credential society: An historical sociology of education and stratification. Academic Press. https://doi.org/10.7312/coll19234
     [Google Scholar]
  17. Das, D., Zoomer, T., Van Dam, L. , Kool, L., Preenen, P., & Van der Torre, W. (2024). Eigen ritme of algoritme? Een verkennning van algoritmisch management voorbij de platformeconomie. Rapport TNO/Rathenau Instituut.
     [Google Scholar]
  18. De Beer, P. (2022). De mythe van de arbeidsmarkt. VUB-Press.
     [Google Scholar]
  19. Di Stasio, V., Bol, Th., & Van de Werfhorst, H. G. (2016). What makes education positional? Institutions, overeducation and the competition for jobs. Research in Social Stratification and Mobility, 43, 53-63. https://doi.org/10.1016/j.rssm.2015.09.005
     [Google Scholar]
  20. Elffers, L. (2018). De bijlesgeneratie: Opkomst van de onderwijscompetitie. Amsterdam University Press.
     [Google Scholar]
  21. Elffers, L. (2022). Onderwijs maakt het verschil: Kansengelijkheid in het Nederlandse onderwijs. Walburg Pers B.V.
     [Google Scholar]
  22. Frank, R., & Cook, P. (1995). The winner-take-all society. The Free Press.
     [Google Scholar]
  23. Freeman, R. (1976). The overeducated American. Academic Press.
     [Google Scholar]
  24. Glebbeek, A. C. (1988). De arbeidsmarktpositie van opleidingen: Ontwikkeling en illustratie van een theoretisch model. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 4(3), 75-89.
     [Google Scholar]
  25. Goldin, C., & Katz, L. (2008). The race between education and technology. The Belknap Press.
     [Google Scholar]
  26. Golsteyn, B., & Stenberg, A. (2017). Earnings over the life course: General versus vocational education. Journal of Human Capital, 11(2), 167-212. https://doi.org/10.1086/691798
     [Google Scholar]
  27. Goodhart, D. (2020). Head hand heart. The struggle for dignity and status in the 21st century. Penguin Books.
     [Google Scholar]
  28. Graeber, D. (2018). Bullshit jobs: A theory. Simon & Schuster.
     [Google Scholar]
  29. Hanushek, E., & Woessmann, L. (2008). The role of cognitive skills in economic development. Journal of Economic Literature, 46(3), 607-668. https://doi.org/10.1257/jel.46.3.607
     [Google Scholar]
  30. Hanushek, E., Schwerdt, G., Woessmann, L., & Zhang, L. (2017). General education, vocational education, and labor-market outcomes over the lifecycle. Journal of Human Resources, 52(1), 48-87. https://doi.org/10.3368/jhr.52.1.0415-7074R
     [Google Scholar]
  31. Head, S. (2014). Mindless: Why smarter machines are making dumber humans. Basic Books.
     [Google Scholar]
  32. Hirsch, F. (1977). Social limits to growth. Routledge and Kegan Paul.
     [Google Scholar]
  33. Hooge, E., Waslander, S., & Denessen, E. (2023). Kansengelijkheid in het onderwijs: sturen op een betwist ideaal. In T.Overmans, M.Honingh, & M.Noordegraaf (Reds.), Maatschappelijke bestuurskunde (pp. 129-148). Boom.
     [Google Scholar]
  34. InchleyJ., Currie, D., Budisavljevic, S., Torsheim, T., Jåstad, A., Cosma, A. et al. (Reds.) (2020). Spotlight on adolescent health and well-being: Findings from the 2017/2018 Health Behaviour in School-aged Children (HBSC) survey in Europe and Canada. (International Report, Volume 1. Key Findings). World Health Organization.
     [Google Scholar]
  35. Jacobs, B., & Van der Velden, R. (2023). Family resources and children’s skills: development of a skills attainment model. European Societies, 26(4), 975-1011. https://doi.org/10.1080/14616696.2023.2275602
     [Google Scholar]
  36. Kalmijn. M. (1998). Intermarriage and homogamy: Causes, patterns, trends. Annual Review of Sociology, 24, 395-421. https://doi.org/10.1146/annurev.soc.24.1.395
     [Google Scholar]
  37. Markovits, D. (2019). The meritocracy trap. Penguin Books.
     [Google Scholar]
  38. Mazzucato, M. (2018). The value of everything: Making and taking in the global economy. Penguin Books.
     [Google Scholar]
  39. McGuinness, S. (2006). Overeducation in the labour market. Journal of Economic Surveys, 20(3), 387-418. https://doi.org/10.1111/j.0950-0804.2006.00284.x
     [Google Scholar]
  40. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2022). https://www.rijks-overheid.nl/documenten/toespraken/2022/09/05/toespraak-van-ministerdijkgraaf-bij-opening-academisch-jaar-5-september-2022-theater-aan-t-vrijthofmaastricht.
  41. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2023a). Meer waardering voor praktijk in het funderend onderwijs. Kamerbief, 11september.
     [Google Scholar]
  42. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2023b). Gelijkwaardige behandeling mbo-studenten. Kamerbrief, 6juli.
     [Google Scholar]
  43. Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. (2024). Het vervolgonderwijs als waaier. Kamerbrief, 27maart.
     [Google Scholar]
  44. Murphy, R. (1988). Social closure: The theory of monopolization and exclusion. Clarendon Press.
     [Google Scholar]
  45. Onderwijsraad. (2021a). Publiek karakter voorop (adviesrapport, 7december2021).
     [Google Scholar]
  46. Onderwijsraad. (2021b). Later selecteren, beter differentiëren (adviesrapport 15april2021).
     [Google Scholar]
  47. Organisation for Economic Co-operation and Development. (2013). OECD Skills Outlook 2013: First results from the survey of adult skills. https://doi.org/10.1787/9789264204256-en
     [Google Scholar]
  48. Organisation for Economic Co-operation and Development. (2017). OECD Employment Outlook 2017. https://doi.org/10.1787/empl_outlook-2017-en
     [Google Scholar]
  49. Philippon, Th., & Reshef, A. (2012). Wages and human capital in the U.S. finance industry: 1909-2006. The Quarterly Journal of Economics, 127(4), 1551-1609. https://doi.org/10.1093/qje/qjs030
     [Google Scholar]
  50. Renique, Ch. (2023). Ondernemers over onderwijs: Thorbecke’s schaduw over het beroepsonderwijs. Eburon.
     [Google Scholar]
  51. Roemer, J. E. (2000). Equality of opportunity. In K.Arrow, S.Bowles, & S.Durlauf (Reds.), Meritocracy and economic inequality (pp. 17-32). Princeton University Press.
     [Google Scholar]
  52. Rosen, S. (1986). The theory of equalizing differences. In O. C.Ashenfelter, & R.Layard (Reds.), Handbook of labor economics. Vol.1 (pp. 641-692). North-Holland.
     [Google Scholar]
  53. Ryan, P. (2001). The school-to-work transition: A cross-national perspective. Journal of Economic Literature, 39(1), 34–92. https://doi.org/10.1257/jel.39.1.34
     [Google Scholar]
  54. Sandel, M. J. (2020). The tyranny of merit: What’s become of the common good?Penguin Books.
     [Google Scholar]
  55. Schelling, Th. C. (1971). Dynamic models of segregation. Journal of Mathematical Sociology, 1(2), 143-186. https://doi.org/10.1080/0022250X.1971.9989794
     [Google Scholar]
  56. Schils, T. (2021). Samen werken aan goed onderwijs: benut die complementariteit. [Inaugurele rede.] Maastricht University. https://doi.org/10.26481/spe.20210520ts
     [Google Scholar]
  57. Silventoinen, K., Jelenkovic, A., Sund, R., Latvala, A., Honda, C., Inui, F., Tomizawa, R., Watanabe, M., Sakai, N., Rebato, E., Busjahn, A., Tyler, J., Hopper, J. H., Ordoñana, J. R., Sánchez-Romera, J. F., Colodro-Conde, L., Calais-Ferreira, L., Oliveira, V. C., Ferreira, P. H., … Kaprio, J. (2020). Genetic and environmental variation in educational attainment: an individual-based analysis of 28 twin cohorts. Scientific Reports10 (12681). https://doi.org/10.1038/s41598-020-69526-6
     [Google Scholar]
  58. Thijssen, L., & Wolbers, M. (2014). Intergenerationele sociale daling in Nederland. Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken, 30(3), 260-280. https://doi.org/10.5117/2014.030.003.260
     [Google Scholar]
  59. Thurow, L.C. (1975). Generating inequality. Mechanisms of distribution in the U.S. economy. Basic Books.
     [Google Scholar]
  60. Turkenburg, M. & Vogels, R. (2017). Beroep op het mbo: Betrokkenen over de responsiviteit van het middelbaar beroepsonderwijs. Sociaal en Cultureel Planbureau.
     [Google Scholar]
  61. Van der Velden, R., & Glebbeek, A. (2024). The position of vocational education in the educational race: Can the ‘ladder’ become a ‘fan’?Maastricht University, Graduate School of Business and Economics, RM/24/008. Roa Research Memoranda.
     [Google Scholar]
  62. Verhaest, D., & Van der Velden, R. (2013). Cross-country differences in graduate overeducation. European Sociological Review, 29(3), 642–53. https://doi.org/10.1093/esr/jcs044
     [Google Scholar]
  63. Vining, A., & Weimer, D. (1988). Information asymmetry favoring sellers: a policy framework. Policy Sciences, 21(4), 281-303.
     [Google Scholar]
  64. Waslander, S., & Bosman, R. (1997). Sociale daling en onderwijs. Beleid en Maatschappij, 24(2), 74-84.
     [Google Scholar]
  65. Waslander, S., & Glebbeek, A. (2006). Over de sociologie in de onderwijssociologie: Waarom sociologen hun eigen vak serieus moeten nemen. In R.Bosman, & S.Waslander (Reds.), Over kansen, competenties en cohesie (pp. 97-116). Van Gorcum.
     [Google Scholar]
  66. Weeden, K. (2002). Why do some occupations pay more than others? Social closure and earnings inequality in the United States. American Journal of Sociology, 108(1), 55-101. https://doi.org/10.1086/344121
     [Google Scholar]
  67. Weiss, A. (1995). Human capital vs. signalling explanations of wages. Journal of Economic Perspectives, 9(4), 133-154. https://doi.org/10.1257/jep.9.4.133
     [Google Scholar]
  68. Wetenschappelijke Raad voor het Regeringsbeleid. (2020). Het betere werk. De nieuwe maatschappelijke opdracht (WRR Rapport nr. 102). Amsterdam University Press.
     [Google Scholar]
  69. Wolf, A. (2002). Does education matter? Myths about education and economic growth. Penguin Books.
     [Google Scholar]
  70. Wooldridge, A. (2021). The aristocracy of talent: How meritocracy made the modern world. Penguin Books.
     [Google Scholar]
  71. Young, M. (1958). The rise of the meritocracy, 1850-2033. An essay on education and equality. Thames and Hudson.
     [Google Scholar]
  72. Zwier, D., Geven, S., & Van de Werfhorst, H. (2020). Social inequality in shadow education: the role of high-stakes testing. International Journal of Comparative Sociology, 61(6), 412-440. https://doi.org/10.1177/0020715220984500
     [Google Scholar]
/content/journals/10.5117/TVA2024.4.002.VELD
Loading
Het mbo in de onderwijswedloop
TA 40, 408 (2024); https://doi.org/10.5117/TVA2024.4.002.VELD
/content/journals/10.5117/TVA2024.4.002.VELD
/content/journals/10.5117/TVA2024.4.002.VELD
Loading

Data & Media loading...

Keyword(s): artificial scarcity; educational competition; human capital; positional goods; vocational education

Most Cited Most Cited RSS feed

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error