oa De vermomde abusive ad hominem-drogreden empirisch onderzocht - Strategisch manoeuvreren met directe persoonlijke aanvallen

Taalgebruikers, zo blijkt uit empirisch onderzoek, achten discussiezetten die vanuit pragmadialectisch perspectief drogredelijk van aard zijn, onredelijk. In het licht van deze empirische bevinding is het opmerkelijk dat in alledaagse discussies drogredenen regelmatig lijken voor te komen en door de discussianten vaak helemaal niet worden opgemerkt. Dit geldt bijvoorbeeld voor het abusive argumentum ad hominem. In dit artikel wordt betoogd dat deze paradox verklaard kan worden door een abusive ad hominem-aanval te analyseren als een specifieke vorm van strategisch manoeuvreren: deze drogredelijke zet die gewone taalgebruikers als notoir onredelijk beschouwen, kan de schijn van redelijkheid aannemen wanneer een discussiepartij deze aanval – strategisch manoeuvrerend - als een legitieme kritische reactie op autoriteitsargumentatie weet te presenteren. In twee experimenten is deze hypothese getoetst. De convergerende resultaten van beide experimenten wijzen uit dat de abusivedrogreden – zoals voorspeld – substantieel minder onredelijk wordt gevonden wanneer deze wordt gepresenteerd als een ‘parasitaire’ vorm van redelijke argumentatie waarbij legitieme kritische vragen betreffende het argumentatieschema voor autoriteitsargumentatie worden gesteld.