Pedagogiek - Volume 33, Issue 3, 2013

In dit inleidende artikel wordt de leidende vraag voor dit themanummer gepresenteerd: Wat is de situatie van religie/ levensbeschouwing en religieuze/levensbeschouwelijke opvoeding anno 2013? Om zicht te krijgen op de actuele ontwikkelingen die momenteel gaande zijn wordt in dit themanummer een actuele kaart gepresenteerd van levensbeschouwelijke opvoeding in het onderwijs in verschillende West-Europese landen: Frankrijk, Duitsland, Engeland, België en Nederland. Eén bijdrage gaat expliciet in op de Europese context. In deze inleiding op het themanummer gaan de gastredacteuren eerst kort in op wat zij kenmerkend achten voor de huidige stand van zaken. Vervolgens wijzen zij op de aandacht voor de relatie van levensbeschouwelijke vorming en burgerschapsvorming. Daarna presenteren zij uitkomsten van Nederlands onderzoek dat in Europees verband verricht is. Afsluitend worden de verschillende bijdragen aan dit themanummer geïntroduceerd.

In een internationale vergelijkende multiple-case studie is de interprofessionele samenwerking tussen het basisonderwijs en de buitenschoolse opvang onderzocht op vier locaties in vier Europese steden (Aarhus, Denemarken; Berlijn, Duitsland; Den Haag, Nederland en Stockholm, Zweden). Met behulp van sociale netwerk-analyse zijn de één-op-één-relaties tussen de professionals uit de betrokken onderwijs- en kinderopvangorganisatie in kaart gebracht. De dichtheid van de vier netwerken en de wederkerigheid van de professionele contacten lieten opvallende verschillen zien. Ook waren er significante verschillen in de tevredenheid van de betrokkenen over de huidige samenwerking. De resultaten laten zien dat de interprofessionele samenwerking tussen onderwijs en kinderopvang verschillend is georganiseerd en niet elke samenwerking lijkt even effectief. De variatie in de vier onderzochte locaties is groot en bestrijkt vrijwel het gehele continuüm van strikt gescheiden sectoren tot volledig geïntegreerde samenwerking zoals die worden onderscheiden in het theoretische model van Boon en collega’s (2004). De resultaten worden besproken met het oog op effectieve samenwerking tussen kinderopvang en onderwijs.

Commercieel draagmoederschap is één van de reproductietechnieken die het voor echtparen met vruchtbaarheidsproblemen mogelijk maakt hun kinderwens in vervulling te zien gaan. Deze techniek is echter niet zonder gevolgen voor het kind. Er kan commodificatie optreden, zowel in smalle zin: het kind wordt een product dat gekocht wordt, als in brede zin: het beeld van het kind als geschenk dat niet gemaakt wordt naar de wensen van ouders lijkt te worden uitgesloten. De vraag die daarbij kan worden gesteld is of commodificatie van het kind ethisch te aanvaarden is. Naar een ethische rechtvaardiging van commodificatie kan worden gezocht middels het reflectief equilibrium. Commodificatie en commercieel draagmoederschap zijn alleen gerechtvaardigd wanneer het kind als goed in zichzelf wordt beschouwd.