Pedagogiek - Volume 44, Issue 2, 2024

Uit onderzoek blijkt dat er ruimte is voor verbetering wat betreft het burgerschapsonderwijs in Nederland, zowel beleidsmatig als inhoudelijk. Door middel van verschillende initiatieven probeert de Nederlandse overheid scholen meer handvatten te geven om het burgerschapsonderwijs te verbeteren. De inzet van scholen is groeiende en ook onderzoekers hebben de afgelopen jaren aanzienlijk aandacht besteed aan dit onderzoek, waaruit blijkt dat het burgerschapsonderwijs hoort te gaan over democratie, participatie én identiteit. Zodoende leggen wij burgerschapsvorming uit door twee kanten te onderscheiden: maatschappijgerichte burgerschapsvorming en persoonsgerichte burgerschapsvorming. Binnen het curriculum van het openbaar voortgezet onderwijs is er echter geen vak dat structureel aandacht geeft aan deze persoonsgerichte kant van burgerschapsvorming. Daarom wordt in dit artikel onderzoek gedaan naar hoe persoonsgerichte burgerschapsvorming vorm zou kunnen krijgen in het openbaar voortgezet onderwijs. Voor dit exploratieve onderzoek zijn vijf experts geïnterviewd die affiniteit hebben met en kennis hebben over het openbaar onderwijs en persoonsgerichte burgerschapsvorming. De experts zien twee verbeterpunten voor het huidige burgerschapsvormingsonderwijs: er moet meer tijd worden vrijgemaakt voor de vorming van jongeren en burgerschapsvorming moet meer in balans zijn, wat betekent dat er evenveel aandacht moet zijn voor zowel maatschappijgerichte als voor persoonsgerichte burgerschapsvorming. Daarnaast geven de experts concrete adviezen voor het (openbaar) voortgezet onderwijs om structureel aandacht te geven aan persoonsgerichte burgerschapsvorming.

In dit artikel focussen we vanuit het (inter)nationale juridische kader op de rechtswaarborgen bij de inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen in de gesloten jeugdhulp. Steeds vaker komen er signalen van jeugdigen en ouders dat vrijheidsbeperkende maatregelen op onjuiste wijze worden ingezet en/of als ‘straf’ worden ervaren en dat de rechtsbescherming van jeugdigen in de residentiële jeugdbescherming tekortschiet. Door middel van een analyse van bestaande jurisprudentie is onderzocht hoe de Nederlandse rechter en de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming oordelen over de toepassing van de vrijheidsbeperkende maatregelen in de gesloten jeugdhulp. In de discussie wordt ingegaan op de rechtswaarborgen die van belang zijn bij een rechtmatige inzet van vrijheidsbeperkende maatregelen. Hierbij wordt benadrukt dat de toepassing rechtmatig is wanneer de maatregel een grondslag in de wet heeft, is opgenomen in het hulpverleningsplan en proportioneel, subsidiair en doelmatig is. Daarnaast wordt ingegaan op het voorkomen van handelingsdeprivatie en op de toekomst van de gesloten jeugdhulp.