Tijdschrift voor Arbeidsvraagstukken - Volume 26, Issue 1, 2010

Als gevolg van een bezuinigingsreorganisatie moest ik in december op mijn werk verhuizen. Uit kostenoverwegingen worden er kamers afgestoten en moest de hele faculteit wat indikken. Dat ging gepaard met een enorme verhuisoperatie, waarbij meer dan de helft van de medewerkers in de weer moest met verhuisdozen. Omdat ik zo veel mogelijk ballast voor de nieuwe start in de nieuwe kamer overboord wilde gooien, kostte het me veel tijd en energie om allerlei archiefkasten en mappen met scripties, cursusmateriaal, projectvoorstellen, analyseresultaten en stapels met (o zo interessante, maar nog steeds niet gelezen) artikelen door te spitten. Daarbij stuitte ik ook op een heleboel leuke of interessante verrassingen. Zo kwam ik een grote stapel oude en minder oude krantenknipsels tegen over onderwerpen die sterk aan mijn onderzoeksinteresses raken; stress, welzijn, ziekteverzuim, langer doorwerken en arbeidsomstandigheden. Het interessante aan deze stapel krantenknipsels (waardoor het ook zo veel tijd kost om het door te spitten) is dat ze in het licht van de huidige discussies over de verhoging van de pensioenleeftijd nog steeds zeer actuele inzichten bevatten.

Paid work and private life: the view of topmanagers

The past few decades have seen growing interest in the integration of paid work and private life. This interview study (N = 24) examines the view of Dutch senior managers (CEOs, executive directors and managing directors) on the changing relationship between work and private life and their attitude toward current state and organizational work-life policies. How can we explain differences in their views and what implications do these views have for the sustainable, modern organisation of work? The study reveals that Dutch senior managers tend to have three different attitudes toward work-life policies: (1) they reject such policies and support the male breadwinner model; (2) they support such policies in exchange for worker commitment; (3) they regard employees as 'entrepreneurs' both in their jobs and in their work-life balance. Organisational characteristics influence whether senior managers consider it necessary to support work-life policies and the cost and benefits of introducing such policies. Although a majority of senior managers consider work-life policies conducive both to employee welfare and organisational efficiency, in the everyday workplace practice they struggle to find a sustainable win-win situation.

Complementarity and competition in time spent on paid work and childcare

Time spent by parents on child care can be considered as a form of investment in the development of children. By offering leave arrangements, the Dutch government endeavours to stimulate parents to combine paid work and child care and to intensify parent-child interaction. In this paper we analyse the plausibility of the hypothesis that a (temporary) reduction of work time leads to a (temporary) increase of time spent on childcare by means of tobit regressions of time use data for the Netherlands. We scrutinised the period from 1975 to 2000. The results show, in line with the international literature, that a reduction of work time leads to an increase of time spent on child care, both for men and women with at least one child under the age of five. However, this increase turns out to be quite small. Furthermore, the results show for women with young children that the amount of working hours hardly affects the time spent on children; women in fulltime jobs appear to spend approximately twenty minutes less on child care compared to women who are not working. For men this difference is approximately five minutes.

In het kader van het project over 'Onafhankelijke werknemers', mede mogelijk gemaakt door Instituut GAK en het Ministerie SZW.

Workplace learning, energy-depletion and psychological fatigue

A parsimonious, robust and theoretical elaborated model has been developed to predict psychological fatigue; it also discriminates between an energy-depleting and a workplace learning process. It was tested both on three heterogeneous sub-samples taken out of the Flemish Workability Monitor 2007, and on homogeneous samples representing respondents out of three sectors of employment. Work pressure, autonomy, learning opportunities and – foremost – work-to-home interference (WHI) were significantly related to fatigue, explaining more than half of the total variance. Emotional load had an indirect relation with fatigue through WHI, and task variety through learning opportunities. Both WHI and learning opportunities acted as potent mediators. From a policy point of view, more effort was recommended in reducing energy-depleting work conditions such as work pressure and emotional load because of its lowering effects on both WHI and fatigue. At the same time, a practice of job redesign promoting informal learning opportunities and workplace learning should be re-valued.

Effects of companies' active lifestyle policies

In this article we analyse the effects of an employers' active lifestyle policies and an employees' lifestyle, job satisfaction and self-indicated physical condition. By an employers' active lifestyle policies we mean the number of different lifestyle measures an employer takes according to the employee. We also study the effect of the expressed need for active lifestyle policies by employees on the employers' lifestyle policies. Finally, we explore the longitudinal relations between the variables mentioned. In the article we discuss the results of our analysis on the Study on Health at Work (SHAW). SHAW is a longitudinal three-wave study among a sample of 1.592 Dutch employees. The data were gathered in 2004, 2005 and 2006. This article shows that a more active lifestyle policy by employers does not improve employees' lifestyle, job satisfaction or self indicated physical condition. This article does show that a higher need for active lifestyle policies among employees stimulates employers to become more active in taking lifestyle measures. Finally, our exploration of longitudinal relations shows that a better physical condition leads to a healthier lifestyle, a higher job satisfaction and a lower need for active lifestyle policies. A healthier lifestyle appears to improve an employees' self-indicated physical condition and job satisfaction.

Leren als medicijn, het is een opvatting die in re-integratieland rondwaart. Een dwaze opvatting, daar kom ik nog op. Eerst over leren. Waar meten we dat aan af? Let wel, ik heb het niet over wat leren 'is'. De zijnsvragen laat ik voor wat ze zijn, vragen dus die leiden naar eindeloze regressie, vragen die erop uitdraaien dat we uiteindelijk het moede hoofd in de schoot leggen en constateren dat het is zoals het is en dat we daar niet allemaal hetzelfde onder verstaan. Ze houden nog wel een enkele schoorsteen rokend, die vragen; dat is misschien een verzachtende omstandigheid. De vraag naar waar we leren aan herkennen, naar hoe we te weten kunnen komen of leren 'werkt', die vraag is productiever. Ik begin daarom met het inkleuren van een antwoord op die vraag. De eerste stap in het antwoord ontleen ik aan Pressman en Wildavsky: leren komt neer op het opvoeden van je preferenties en daarom meet je leren in elk geval af aan een verandering in je voorkeuren. Resultaten worden niet gegarandeerd, garanties zijn er niet, maar als er geen verandering is, is er niets veranderd en heb je niet geleerd. Als de juf tevreden uitroept dat je het goede antwoord hebt gegeven, is dat geen bewijs dat je wat geleerd hebt – alleen dat je het goede antwoord hebt gegeven en dat is niet hetzelfde. Het hoeft niet eens het juiste antwoord te zijn. Weet de juf veel. De juf verifieert; ze houdt toezicht. Dat vergroot haar inzicht in jou, maar niet noodzakelijkerwijs je inzicht in jezelf en in de stof die je zo vriendelijk en dringend dan wel dwingend werd aangeboden. Het is dressuur, eerder dan leren en dat komt doordat leren en toezicht gescheiden zijn. Toezicht kan inzicht genereren – als het je eigen toezicht is bij je eigen leren. Die 'je' is altijd een 'jullie'. Leren is een gezelschapsspel. Bij kinderen weten we dat nog, want kinderen leren spelenderwijs. Het gaat niet anders, want de activiteit die wij spel noemen is noch vrijwillig, noch gedwongen, noch cultuurbepaald. Huizinga wist het al. Bij elkaar produceren toezicht en leren, leren door toezicht, inzicht. Je leert door te leren op jezelf toe te zien, en dat kun je alleen maar leren doordat anderen op jou toezien en jij op anderen. Zo niet, dan heb je misschien geleerd dat als je bij de juf in een goed blaadje wilt komen, je haar spel moet meespelen. Dat weet je dan, maar of je van haar onderwijs ook zelf iets geleerd hebt, is nog steeds een open vraag. Het kan zijn dat je niet meer geleerd hebt dan een methode om je vrije tijd te beschermen – je hoeft niet na te blijven. Het kan zijn dat je in je vrije tijd dingen leert, die in het onderwijs minder gewenst zijn. Jong geleerd is oud gedaan en in de tussentijd zit de school. Daar komen we ook wel overheen.

Ethnic minorities and the choice for technical directions in education: an unutilised potential

There are a lot of studies which focus on the choice of technical directions within vocational education. But in these studies, little attention is given to the specific position of ethnic minorities. To what extent is their choice behaviour different? Statistical data show that ethnic minorities are underrepresented in technical directions in vocational education. A specific survey on backgrounds for this phenomenon shows that there is a relatively large group of ethnic minority students who do not choose for a technical direction, in spite of the fact that they have a talent in this direction and are interested in technology. This result holds in a multivariate analysis in which also several other factors are taken into account. We also investigate to what extent those with a technical direction in vocational education want to work in a technical profession and/or the manufacturing industry afterwards. Finally, a number of recommendations are given how to reach higher shares of ethnic minority students choosing technical directions.

Tradition or transition? A cohort analysis of the Belgian labour market (1931-2002)

In this article, we use the retrospective labour career module of the Panel Study of Belgian Households to asses whether the Belgian labour market has seen destandardisation between 1931 and 2002. The analyses focus on cohort, period and age effects in transitions between employment states. Even though we do find indications of a more transitional labour market (TLM), these are less apparent than could be expected from TLM theory. Recent shifts in the labour market are undeniable, however the results are not clear-cut and suggest that cohort, period and age effects influence distinct transitions differently. The bulk of transitions are made at relatively young age (20 to 29). Historical changes such as the drop of female transitions into inactivity curb the trends observed. Furthermore, younger cohorts tend to have higher transition rates over their whole career. Lastly, a considerable share of the observed change is due to shifts in the female labour market participation, raising the need for a gender specific approach to the destandardisation hypothesis on the labour market.

Het CBS heeft op basis van de Enquête Beroepsbevolking (EBB) een statistiek ontwikkeld over de arbeidsmarktmobiliteit in Nederland. Deze statistiek beschrijft de mate waarin personen van 15 tot 65 jaar in een periode van drie maanden van arbeidsmarktpositie zijn gewisseld. Het gaat dan om wisselingen tussen betaald werk, werkloosheid en niet-actief op de arbeidsmarkt (zie kader).

Levensfasebewust personeelsbeleid en vormgeven aan de tweede helft van de loopbaan staan de laatste jaren sterk in de belangstelling. Zowel voor individuen als voor organisaties wordt het vraagstuk belangrijker. Zeker nu langer werken normaal wordt, de gemiddelde leeftijd in organisaties blijft stijgen en het aantal 'oudere' medewerkers toeneemt. Het is dan ook niet verwonderlijk dat de literatuur die beschikbaar komt over te voeren beleid en gewenste veranderkundige interventies, toeneemt. In deze boekbespreking komen twee boeken aan bod, die beide ingaan op achtergronden en gewenst beleid ten aanzien van leeftijd en levensfase alsmede de praktijk ervan.

Het 4e internationale congres over psychosociale factoren op het werk in Amsterdam: 'The Changing World of Work'