2004
Volume 43, Issue 1
  • ISSN: 1567-7109
  • E-ISSN: 2468-1652

Abstract

Samenvatting

In dit artikel staat onderpresteren van leerlingen in het Nederlandse basisonderwijs centraal. Onderpresteren is gedefinieerd als de discrepantie tussen cognitief leerpotentieel en schools presteren op de domeinen begrijpend lezen, spelling en rekenen-wiskunde. Met behulp van data van het Nationaal Cohortonderzoek Onderwijs (NCO), aangevuld met gegevens over cognitief leerpotentieel en toetsprestaties van leerlingen, is onderzocht in hoeverre onderpresteren relatief vaker voorkomt bij leerlingen met laagopgeleide ouders, leerlingen met een niet-Westerse migratieachtergrond en jongens. De empirische analyse heeft betrekking op 3.402 leerlingen die in schooljaar 2020-2021 in groep 6 zaten. De resultaten laten zien dat er op het gebied van spelling bij 19 procent van de leerlingen sprake is onderpresteren. Wat betreft begrijpend lezen en rekenen-wiskunde zijn deze percentages respectievelijk 13 en 12 procent. Deze bevindingen maken duidelijk dat er zich nog een reservoir aan verborgen talenten bevindt in het basisonderwijs. Tevens is vastgesteld dat onderpresteren vooral voorkomt bij leerlingen uit achterstandssituaties. In het bijzonder bij leerlingen met laag- en middelbaar opgeleide ouders is sprake van onderpresteren op alle drie leergebieden. Dit maakt dat er voor het beleid gericht op het creëren van gelijke onderwijskansen, en het voorkomen en bestrijden van onderwijsachterstanden nog veel werk aan de winkel is.

Loading

Article metrics loading...

/content/journals/10.5117/PED2023.1.002.WOLB
2023-10-01
2024-11-12
Loading full text...

Full text loading...

/deliver/fulltext/15677109/43/1/PED2023.1.002.WOLB.html?itemId=/content/journals/10.5117/PED2023.1.002.WOLB&mimeType=html&fmt=ahah

References

  1. Aalders, P., Langen, A.M.L. van, Smits, K., Tillaart, D. van den, & Wolbers, M.H.J. (2020). Kansenongelijkheid in het voortgezet onderwijs. Nijmegen: KBA Nijmegen.
    [Google Scholar]
  2. Bakker, B., & Cremers, P. (1994). Gelijke kansen in het onderwijs? Een vergelijking van vier cohorten leerlingen in hun overgang naar het voortgezet onderwijs. Tijdschrift voor Onderwijsresearch, 19, 191-203.
    [Google Scholar]
  3. Batenburg, T. van, & Werf, M. van der (2004). NSCCT. Niet Schoolse Cognitieve Capaciteiten Test, Voor groep 4, 6 en 8 van het basisonderwijs. Verantwoording, normering en handleiding. Groningen: GION.
    [Google Scholar]
  4. Bol, T. (2020). Inequality in homeschooling during the corona crisis in the Netherlands. First results from the LISS Panel. SocArXiv, 30april.
    [Google Scholar]
  5. Boudon, R. (1974). Education, opportunity, and social inequality: Changing prospects in western society. New York: Wiley.
    [Google Scholar]
  6. Breen, R., & Goldthorpe, J.H. (1997). Explaining educational differentials: towards a formal action theory. Rationality and Society, 9, 275-305
    [Google Scholar]
  7. Büchner, C., & Velden, R. van der (2013). How social background affects educational attainment over time in the Netherlands, In: M.Jackson (red.), Determined to succeed? Performance versus choice in educational attainment (pp. 89-115). Stanford: Stanford University Press.
    [Google Scholar]
  8. Driessen, G. (2006). Het advies voortgezet onderwijs: is de overadvisering over?Mens & Maatschappij, 81, 5-23.
    [Google Scholar]
  9. Driessen, G., & Mooij, T. (2007). Onderpresteren, begaafdheid en leerling- en groepskenmerken in het basisonderwijs. Tijdschrift voor Orthopedagogiek, 46, 367-379.
    [Google Scholar]
  10. Dronkers, J., Graaf, P.M. de, Haan, D. de, Peek, J., & Swanborn, P.G. (1982). Veranderingen in ongelijke onderwijskansen. Comenius, 2, 97-113.
    [Google Scholar]
  11. Dronkers, J., & P.M.de Graaf (1995), Ouders en het onderwijs van hun kinderen. In: J.Dronkers & W.C.Ultee (red.), Verschuivende ongelijkheid in Nederland. Sociale gelaagdheid en mobiliteit (pp. 46-66). Assen: Van Gorcum.
    [Google Scholar]
  12. Gubbels, J., van Langen, A.M.L., Maassen, N.A.M., & Meelissen, M.R.M. (2019). Resultaten PISA-2018 in vogelvlucht. Enschede: Universiteit Twente.
    [Google Scholar]
  13. Haelermans, C., Huijgen, T., Jacobs, M., Levels, M., Velden, R. van der, Vugt, L. van, & Wetten, S. van (2020). Using data to advance educational research, policy, and practice: Design, content, and research potential of the Netherlands Cohort Study on Education. European Sociological Review, 36, 643-662.
    [Google Scholar]
  14. Haelermans, C., Jacobs, M., Smeets, C., & Vugt, L. van (2021). Factsheets leergroei na anderhalf jaar COVID-19-crisis. Technische toelichting bij NCO Factsheets (oktober2021, versie 1.0). Den Haag: NRO.
    [Google Scholar]
  15. Haelermans, C., Abbink, H., Baumann, S., Bijlsma, I., Havermans, W., Jacobs, M., Vugt, L. van, & Wetten, S. van (2022). Balans na twee jaar: nog steeds vertraging in de leergroei, maar nadeel kwetsbare leerlingen verkleind. NCO Factsheet No. 2022-1. Den Haag: NRO.
    [Google Scholar]
  16. Heek, F. van et al. (1968). Het verborgen talent. Meppel: Boom.
    [Google Scholar]
  17. Hoover-Schultz, B. (2005). Gifted underachievement: Oxymoron or educational enigma?Gifted Child Today, 28, 46-49.
    [Google Scholar]
  18. Hek, M. van, Kraaykamp, G., & Wolbers, M.H.J. (2015). Family resources and male-female educational attainment. Sex specific trends for Dutch cohorts (1930-1984). Research in Social Stratification and Mobility, 40, 29-38.
    [Google Scholar]
  19. IvhO (2016). De staat van het onderwijs. Onderwijsverslag 2014/2015. Utrecht: Inspectie van het Onderwijs.
    [Google Scholar]
  20. Jenniskens, T., Langen, A. van, Stronkhorst, E., Veen, I. van der, Veen, A., & Wolbers, M. (2022). Meting leerpotentie in groep 6. Technisch rapport. Nijmegen/ Amsterdam: KBA Nijmegen/Kohnstamm Instituut.
    [Google Scholar]
  21. Jenniskens, T., Langen, A. van, & Wolbers, M. (2022). Doorstroomprogramma’s po-vo. Deel 2: Effectmeting en verklarende evaluatie. Een onderzoek naar de effecten en werkzame elementen van de doorstroomprogramma’s po-vo in het kader van het Actieplan Gelijke Kansen. Nijmegen: KBA Nijmegen.
    [Google Scholar]
  22. Kloprogge, J., & Wit, W. de (2015). Het onderwijsachterstandenbeleid na 2015. Literatuurstudie t.b.v. expertbijeenkomst OAB september 2015. Den Haag: NRO.
    [Google Scholar]
  23. Lange, M. de, Tolsma, J., & Wolbers, M.H.J. (red.) (2015). Opleiding als sociale scheidslijn. Een nieuw perspectief op een oude kloof. Antwerpen/Apeldoorn: Garant.
    [Google Scholar]
  24. Leseman, P.P.M. (2007). Achterstandenbeleid: voorbij de voor- en vroegschoolse periode. In: P.A.H.van Lieshout, M.S.S.van der Meij & J.C.I.de Pree (red.), Bouwstenen voor betrokken jeugdbeleid (pp. 113-130). Amsterdam: Amsterdam University Press.
    [Google Scholar]
  25. Luyten, H., & Bosker, R. (2004). Hoe meritocratisch zijn schooladviezen?Pedagogische Studiën, 81, 89-103
    [Google Scholar]
  26. Mulder, L., Roeleveld, J. & Vierke, H. (2007). Onderbenutting van capaciteiten in basis- en voortgezet onderwijs. Den Haag: Onderwijsraad.
    [Google Scholar]
  27. Mulder, L., Fettelaar, D., Schouwenaars, I., Ledoux, G., Dikkers, L., & Kuiper, E. (2014). De achterstand van autochtone doelgroepleerlingen. Oorzaken en aanpak. Nijmegen/Amsterdam: ITS/Kohnstamm Instituut.
    [Google Scholar]
  28. OCW (2016). Gelijke kansen in het onderwijs. Brief van de minister en staatssecretaris van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap aan de Tweede Kamer (31 oktober 2016). Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
    [Google Scholar]
  29. OCW (2022). Masterplan basisvaardigheden. Brief van de Minister voor Primair en Voortgezet Onderwijs aan de Tweede Kamer (12 mei 2022). Den Haag: Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap.
    [Google Scholar]
  30. OECD (2016). Netherlands 2016: Foundations for the future (Reviews of National Policies for Education). Parijs: Organisation for Economic Co-operation and Development.
    [Google Scholar]
  31. Onderwijsraad (2022). Taal en rekenen in het vizier. Den Haag: Onderwijsraad.
    [Google Scholar]
  32. Peschar, J.Mileu school beroep. Groningen: H.D. Tjeenk Willink.
    [Google Scholar]
  33. Pleijers, A., & Vries, M.R. de. (2021). Invulling praktisch en theoretisch opgeleiden: Een bruikbaar alternatief voor de huidige indeling van onderwijsniveau?CBS webpublicatie.
    [Google Scholar]
  34. Posthumus, H., Scholtus, S., & Walhout, J. (2019). De nieuwe onderwijsachterstandenindicator primair onderwijs. Samenvattend rapport. Den Haag: CBS.
    [Google Scholar]
  35. Reis, S. & McCoach, D. (2000). The underachievement of gifted students: What do we know and where do we go?Gifted Child Quarterly, 44, 152-70.
    [Google Scholar]
  36. Roeleveld, J., Driessen, G., Veen, I. van der, & Ledoux, G. (2015). Ontwikkeling van onderwijsachterstanden in het basisonderwijs. In: H.van de Werfhorst (red.), Een kloof van alle tijden. Verschillen tussen lager en hoger opgeleiden in werk, cultuur en politiek (pp. 241-260). Amsterdam: Amsterdam University Press.
    [Google Scholar]
  37. Snijders, T., & Bosker, R. (1999). Multilevel analysis. An introduction to basic and advanced multilevel modeling. London/Thousand Oaks, CA, New Delhi: Sage Publications.
    [Google Scholar]
  38. Steensel, R. van (2006). Relations between socio-cultural factors, the home literacy environment and children’s literacy development in the first years of primary education. Journal of Research in Reading, 29, 367-382.
    [Google Scholar]
  39. Traag, T., & Siermann (2011). Zo vader zo zoon, zo moeder zo dochter? Een onderzoek naar de intergenerationele overdracht van onderwijsniveau en -richting. Sociaaleconomische trends, 4e kwartaal 2011 (pp. 26-29). Den Haag: Centraal Bureau voor de Statistiek.
    [Google Scholar]
  40. Veer, S. van der, Gaalen, R. van, & Linder, F. (2021). De eerste, de beste? Over geboortevolgorde, gezinsgrootte en opleidingsniveau. Den Haag: CBS.
    [Google Scholar]
  41. Werfhorst, H. van de (red.) (2015). Een kloof van alle tijden. Verschillen tussen lager en hoger opgeleiden in werk, cultuur en politiek. Amsterdam: Amsterdam University Press.
    [Google Scholar]
  42. Westerman, S. & Gaalen, R. van. (2015). Gezinsdynamiek, ouderlijk opleidingsniveau en schoolniveau van vijftienjarigen. Geraadpleegd van: https://www.cbs.nl/-/media/imported/documents/2015/45/2015-gezinsdynamiek-ouderlijkopleidingsniveau.pdf?la=nl-nl
    [Google Scholar]
  43. Wolbers, M.H.J. (2014). De twee gezichten van het onderwijs. Inaugurele rede Radboud Universiteit (12december2014). S.l.: s.n..
    [Google Scholar]
  44. Ziegler, A., & Stöger, H. (2003). Identification of underachievement with standardized tests, student, parental and teacher assessment. An empirical study on the agreement among various diagnostic sources. Gifted and Talented International, 18, 87-94.
    [Google Scholar]
/content/journals/10.5117/PED2023.1.002.WOLB
Loading
/content/journals/10.5117/PED2023.1.002.WOLB
Loading

Data & Media loading...

This is a required field
Please enter a valid email address
Approval was a Success
Invalid data
An Error Occurred
Approval was partially successful, following selected items could not be processed due to error