Tijdschrift voor Taalbeheersing - Volume 34, Issue 3, 2012

Een politieke cartoon kan worden opgevat als een overtuigingspoging waarbij een cartoonist instemming van zijn publiek probeert te verwerven met de visie dat het handelen van een politicus of een andere publieke persoon negatief beoordeeld moet worden. Om duidelijk te maken welke strategische keuzes cartoonisten maken bij hun keuze van argumenten en de ‘verbeelding’ daarvan in de vorm van een visuele metafoor als specifieke presentatietechniek, wordt in deze bijdrage de overtuigingspoging van een cartoonist geanalyseerd als een vorm van strategisch manoeuvreren. Uitgaande van het theoretische concept van ‘strategisch manoeuvreren’ zoals geformuleerd door Van Eemeren (2010) maak ik op basis van een analyse van de argumentatieve verplichtingen van een cartoonist duidelijk welke keuzemogelijkheden een cartoonist heeft om door middel van een visuele metafoor zijn negatieve beoordeling van het handelen van de politicus tot uitdrukking te brengen.

In een experiment is onderzocht of levendig taalgebruik in getuigenissen over een moordzaak invloed heeft op de toekenning van schuld aan de verdachte, en in hoeverre juridische kennis daarbij een rol speelt. Zes getuigenverklaringen, waaronder die van de verdachte en de verklaring van het slachtoffer, een aantal dagen voor zijn dood afgenomen, werden voorgelegd aan zowel leken als aan Rechtenstudenten, met de vraag of de verdachte met opzet of per ongeluk het slachtoffer gedood had. De getuigenverklaringen werden in een verlevendigde of nietverlevendigde versie aangeboden. De verwachting was dat de leken op basis van de verlevendigde getuigenissen de verdachte vaker schuldig zouden achten, en dat de ‘experts’ zich niet zouden laten beïnvloeden door de stijlmanipulatie. Uit de resultaten bleek dat leken zoals verwacht na het lezen van een levendige tekst vaker het oordeel ‘opzettelijk’ gaven dan na het lezen van een nietlevendige tekst. Tegen de verwachting in gaven experts vaker het oordeel ‘onopzettelijk’ na het lezen van een levendige tekst dan na het lezen van een niet-levendige tekst.

Zwangere vrouwen en hun partners moeten al voor de bevalling diverse beslissingen nemen. Gezondheidsvoorlichting is bij dergelijke ‘informed decision making’ een belangrijke, maar lang niet de enige bron van kennis. Zowel professionele als persoonlijke informatie over bevalling is steeds vaker te vinden in massamedia en nieuwe media. Voorlichting functioneert in deze veranderende context. We analyseren vanuit welke invalshoeken journalistieke teksten en web-verhalen bevalling ‘framen’: interventie, risico, natuur en ervaring. We tonen aan dat zorgverleners in voorlichtingsmaterialen de verantwoordelijkheid bij vrouwen zelf leggen in een overkoepelend keuze-frame: bevallen is ‘jouw keuze’. We betogen dat deze voorlichting niet goed aansluit bij de gezondheidsgeletterheid van veel vrouwen, noch bij hun mediagebruik. Gezondheidsvoorlichters zullen zich moeten verhouden tot de veranderende mediacontext, waarin hun informatieve, keuze-georiënteerde voorlichting een steeds minder prominente plaats inneemt. Er zijn argumenten om in de voorlichting meer ruimte te maken voor persoonlijke ervaringen ter bevordering van het proces van ‘shared decision making’ in de relatie tussen cliënt en zorgverlener, niet alleen bij bevalling, maar ook bij andere ‘preferentiesensitieve’ gezondheidsthema’s.