Pedagogiek - Volume 35, Issue 3, 2015

Seksuele opvoeding is een belangrijk maar beladen thema in de kinderopvang. Hoe geven mannelijke pedagogisch medewerkers hieraan vorm en welke knelpunten ervaren zij hierbij? Aan de hand van een topiclijst zijn mannelijke medewerkers in de kinderopvang (n = 37) geïnterviewd. Uit de resultaten blijkt dat de mannelijke pedagogisch medewerkers de seksuele ontwikkeling van kinderen zoveel mogelijk professioneel begeleiden. Zij beantwoorden vragen van kinderen en corrigeren seksueel getint gedrag indien nodig. De mannelijke pedagogisch medewerkers zijn zich sinds de Amsterdamse zedenzaak extra bewust van hun kwetsbare positie. Zij vermijden ‘risicovolle’ situaties, maar vinden tegelijkertijd dat lichamelijkheid onvermijdelijk is in hun omgang met kinderen. De mannelijke pedagogisch medewerkers hebben behoefte aan pedagogisch beleid en een praktische werkwijze rondom seksuele opvoeding.

Het doel van deze studie was om inzicht te verkrijgen in de resultaten van de activiteiten binnen het programma Allemaal Opvoeders. In dit programma hebben elf pilotgemeenten – in lijn met de transities in het sociale domein – verkend hoe de actieve rol van de civil society bij het grootbrengen van jeugdigen bevorderd kan worden. Kenmerkend hierbij was de bottomup werkwijze: aan de professionals uit de pilotgemeenten is gevraagd zelf activiteiten in deze richting te ontwikkelen en uit te voeren. Zonder definitieve oordelen te kunnen geven over de effectiviteit, laat deze studie zien dat activiteiten gericht op het versterken van het contact tussen (mede)opvoeders, informele steun bij het opgroeien en opvoeden kunnen faciliteren. Met oog op de transformatie van het jeugdstelsel, kunnen gemeenten en professionals de inzichten uit deze studie gebruiken om handen en voeten te geven aan het versterken van de pedagogische civil society.

Er zijn sterk verschillende opvattingen over wat goed burgerschap is. Het onderwijs hoort met deze verscheidenheid rekening te houden. Het Europese beleid aangaande burgerschapsvorming propageert evenwel onderwijs dat zich richt naar een beperkt en exclusief normatief kader, een hybride van de liberale en de republikeinse burgerschapsideologie. Voor het Nederlandse beleid geldt nagenoeg hetzelfde. In dit artikel wordt de eenzijdigheid van het Europese en Nederlandse beleid geïllustreerd en bekritiseerd. Vervolgens wordt nagegaan of het anders kan: of burgerschapsvorming anders begrepen kan worden en of burgerschapsvorming anders ingericht kan worden, zodanig dat in het onderwijs wel voldoende recht gedaan wordt aan de diversiteit aan opvattingen over wat goed burgerschap is.

Om een eind te maken aan de maatschappelijke polarisering rond dierenwelzijn bepleitte de Raad voor Dierenaangelegenheden vijf jaar geleden de omgang met dieren als thema een plaats te geven in het basisonderwijs. Hier is tot nu niets mee gedaan. Wel is er meer aandacht voor wetenschaps- en technologische aspecten. Het is een gemiste kans wanneer dierenwelzijn hier niet bij wordt betrokken. Maar dit vraagt om een andere benadering dan die van de huidige kerndoelen van het onderwijs.