Gedrag & Organisatie - Volume 37, Issue 2, 2024

Innovatieve technologieën brengen een fundamentele verschuiving teweeg in de verantwoordelijkheden van leiders en dus in de leiderschapstheorieën die deze veranderingen duiden. Leiders moeten zich aanpassen aan de groeiende rol van technologische hulpmiddelen in besluitvormingsprocessen en nieuwe vaardigheden ontwikkelen om effectief keuzes te kunnen maken. Daarbij is het belangrijk om inzicht te krijgen in het veranderende morele landschap, waarbij moreel actorschap zich niet langer beperkt tot de leider, maar ook de techniek omvat. Het begrijpen van deze dynamiek is belangrijk voor leiders, technologische ontwikkelaars en de bredere maatschappij om ervoor te zorgen dat de ontwikkeling en het gebruik van technologie op een verantwoorde en ethische manier gebeurt. Dit artikel biedt een filosofische uiteenzetting om deze inzichten te verschaffen en om een andere kijk te bewerkstelligen op de fundamentele relaties tussen actoren en de gevolgen van besluitvormingstechnologieën, vanuit een postfenomenologisch perspectief. In een veld dat traditioneel door andere theoretische inzichten wordt beheerst, zoals leiderschapstheorie, kan techniekfilosofie een aanvulling en nieuwe inzichten verschaffen rondom de uitdagingen van modern leiderschap.

Hoe kunnen belanghebbenden van flexwerk leiding geven aan het opbouwen en ondersteunen van duurzame loopbanen voor flexwerkers? Om die vraag te beantwoorden verzamelden en analyseerden we in dit onderzoek informatie met meerdere belanghebbenden in een ‘wenselijketoekomst-georiënteerd lab’. Een groep van 50 belanghebbenden die te maken hebben met flexwerk, namen deel aan het lab. Deze groep bestond uit leiders op verschillende managementniveaus bij bemiddelaars op de arbeidsmarkt, klantorganisaties en vakbonden, beleidsmakers en platformdirecteuren, onderzoekers en flexwerkers. Uit de data-analyse komen verschillende paradoxen naar voren waarmee belanghebbenden worden geconfronteerd, namelijk: (1) economische versus welzijnslogica, (2) standaardisatie versus maatwerk, en (3) moderne werkvormen versus traditionele wet- en regelgeving. Vervolgens analyseerden we de paradoxen in het kader van duurzame loopbanen en schetsten we gewenste toekomstscenario’s richting meer duurzame loopbanen voor flexwerkers en bespreken we routes naar effectief leiderschap hierin. In het bijzonder raden we leiders aan zich te richten op het bevorderen van welzijn, oog te hebben voor uiteenlopende behoeften, en één juridisch kader te scheppen over de grenzen van organisaties heen.

In tijden van toenemende onzekerheid en maatschappelijke ontwikkelingen zoals globalisering, digitalisering en flexibilisering is gedegen onderzoek naar leiderschap misschien wel belangrijker dan ooit. Om daarin te slagen is het leiderschapsonderzoek volgens verschillende auteurs echter dringend aan verbetering toe. In deze kritische reflectie wordt aan de hand van de drie centrale begrippen beschreven waar de problemen liggen: concept, causaliteit en context. Tevens laten voorbeelden van recente studies zien hoe onderzoekers met deze uitdagingen om kunnen gaan. De kansen om de nieuwe leider van echte kleren te voorzien liggen voor het oprapen.